Salai
Van Lian Thang
Tlangmi sifah le
Ramthum phan
Pi Suu Kyi nih Tlangmi
kan sifahning cawithlir a hauhning le Tlangmi covo pek ding a si ahcun caholh
le nunphung sernak nawl onh long nih a zat lai lo ning Tlangmi kongkau biatung
dirkamhnak in Palimen ah biachim a thok. Tlangmi kan sifahning a tar tikah
Kawlram pumpi ah sifakbik cu Chin ramkulh an si i an sifahnak rate hi 73.3% a
si. Pahnihnak dawttu hi Arakhan ramkulh an si i an sifahnak rate hi 43.5% a si,
Shan hi 33.1 %, Kachin hi 28.6%, Mon, Kayah le Kayin cu hi nak an niam tiah
siaherh ngai in Palimen ah a chim. Vawlei minthang media nih a biachim cu an
tial ngot.
Chin miphun hi kan sifak
ti kan i theih cu a kum in a sau pah cang. Nain, kan Pi bia ka theih in
fiangtuk in a hun langmi cu 'Kawlram pumpi sifakbik si pinah a sifakbik changtu
ramkulh zongpei percent tamtuk lommam in kan rak thlau rih hi' timi zon hi si.
Sifakbik a kan dawttu Arakhan nakin 29.8% in kan sifak deuh rih. Hi
cangka Dr. Duh Kam nih ' hi tluk ramkulh le ramthen 14 ah a sifakbik
miphun si na lakah ramthum phan mi nih phaisa kua loin um le bang hna si law
zeikhidah kan va lawh hnga' tiah Norway ah a chim an timi kha ka hun theih
than. Dr. Kenneth Van Bik nih 'Laitlang khuasaknak (economy) i 50% nak tam
deuh cu ramleeng ummi nih kan kuatmi hna a si men lai' tiah Lai Forum a tial
kha ka rak rel. Hihi a dik ko lai ti zong ka zumh. Hi zatzat phaisa kuat hnu
hmanhah kan sifahnak rate hi 73% tiang a phanh rih a si ahcun ramleeng nih
phaisa kuat loin um le bang uh sih law teh kan sifahnak rate hi zeizat percent
tiang khi dah a va kai hnga ti ka ruahah ruahngam hmanh a si loh.
Nai Marh thla chuak
Muko mekazin ah CNP lutlai pakhat nih 'ramthum lanh le Lailei buhbel' tiin a
chimkenmi cabia ka rak rel ve. Ramchung lei zong nih Chinram cawmtu kan buhbel
taktak cu ramleng um hi nan si tiah hmuh ve dawh dih in an lang. Cun hi long
hin a si rih rua lo tiah ka hmuh. Chinmi hi zatzat ramleng phan loin um hna seh
law ramleeng a phanmi kan pastors vialte hi zeiriandah an tuan ve cio hnga
tikhi ruah awk ngai a um ko rua ka ti fawn. Cheukhat cu Sushi dawr an hngak cio
men ko hnga dah tiah ka ruah. Cun ramleng hi zatzat phan lo in um sih law ramri
ah a cawlcangtu kan pasaltha hna hi tulioah zeitindah an khuasak hnga i an
cawlcangh khawh ve hnga ti hna ruah awk a um lengluang ko rua ka ti. Kan pa le
cheukhat nih cun kum 100 chungah Chin miphun nih thluachuah kan comi ah a
nganbikmi cu: kum 100 chungah Laiphung in Khrihfa phungah hi zatzat kan i
thlenmi le vawleicung ramthangchobik continent pa 4 ah Chin miphun hi zatzat
kan chuah hi a si, tiah an chim ka theihpah tawn. Ramleng chuah el duh ahcun a
chia a tha ti in el awk a um kho ngaingai ko lai. Nain, tulio Chin miphun
dirhmun ah a fiang taktak mi cu kan miphun cungah a thatnak leiin ramleng
chuahnak nih a kan sukden lio a si ko tihi cu a fiang.
Tulio Ruah Awk
Pahnih
Ramleng chuahnak nih
kan miphun cungah thatnak in a kan sukden ko nain tulio ahcun Chinmi nih
biahalnak nganpi kan ngei than cang. Ramthum kal hi pit seh lawh teh Chin
miphun zeitindah a kan um hnga? Kawlram thatlei a panh chin lengmang. Ralzam
bawmtu ramthum ram pawl le INGOs pawl ramchung ah an lung a um dih cang. Ramri
um buu tampi bomhnak an chah cuahmah hna i ramchung leitu bomhnak luhter
thluahmah an duh dih cang. Ramthum kalnak tawlreltu UNHCR regional chief tu le
tu Kawlram a va tlawng lengah UNHCR High Commisioner Antonio Guterres
tiang zong Kawlram zoh in an va kal cang. Malaysia le Delhi ah Chin ralzam
55,000 le 65,000 kar kan um. Tidil in kan i dil i kan tam ko. Culioah Chinram
in Malay le Delhi fuhpanh a timmi kan um chin rih. Tulio ram thlenning nih
zeitindah a kan sukden te hnga i ramthum kalnak pawlasi zeitindah a cawl te
hnga tikha ruah awk ngai a um.
Pahnihnak ruah awk cu
Tahmadah Thein Sein nih voihnih le voithum 'rak kir sawh ko uh'
tiah official tein a kan sawm. Hihi ruak awk ngaiin a um ve cang. Mi tam ngai
an tlung taktak. Ramzam MP Peter Limbing thokin Harvard chuak Aung Ngai Oo in
Dr. Ngun Cung Lian le Dr. Thant Myint Oo tiang an tlung. Salai Tin Mawng Oo
hoikom ABSD Chairman hlun Htun Aung Kyaw in 88 hruaitu Moo Tee Zun tiang tlun
dih an i tim. Ram tampi nih sipuazi dantatnak an phoih cuahmah i phaisa hrambunhnak
(investments) lamtu an dap cuahmah cang. Investment Law zokzok in tuthla chung
hrimah kan fehter lai i ram tampi nih investment an tuah lai caah rian tuan awk
(job opportunities) tampi a ong cang lai tiah an i ruah. UNO tang buu 9 le INGO
phu 53 nih umhmun an khuar colh cang. EU office lengah pikpak ram tiang zung
dirh dih an tim cang. CNF le Cozah hnatlaknak a hlawntlin cun Special Economic
Zone hmanh nih rian tamtuk lomman a ser lai tiah ruah a si. Thein Sein Cozah
nih Per Capita GDP let thum in kan kaiter lai tiah an i hmaithlak i 'rak
tlung ko cang uh' tiah an kan sawm. Hi sawmnak aw hi zeitindah kan leh ve
lai timi ruah awk ngai in a um te lai.
No comments:
Post a Comment