Saturday, 24 May 2014

Kan Dawt Lo Ruang A Si Lo


KAN DAWT LO RUANG A SI LO

*Zohhmanh kan miphun an tuarnak khih!?
Pasal ka tthu kho ti lo…
Ka fimnak ka thazaang chuah laang

*Lungto, thingzum hna cu
Na ttangnem can ah
I phah ko rih ning

*Siangcung thirthluan cu
Na baannem can ah
I tlinh ko rih ning

*Khuari le Kei ttial aw thawng cu
Na aan-nem can ah
Thei ko rih ning

*Tikhing thareng, vate hram thawng hna cu
Na zaihla can ah
Ngai ko rih ning

*Soisel thangchiatnak aw thawng cu
Na biathlum can ah
Thei ko rih ning

*Ka miphun an hram rih khih!
Na lung dong lai ci!
Kan dawt lo ruang a si lo.

Na rose pardawh cu kai chiah peng hko hih!


Stalin Tha Cung Lian
New Delhi,India

Note: Hi biazai hi “ Kan Dawt Lo Ruang  A Si Lo” timi lenhloi cauk ka chuah dingmi i a hnulei phaw ah tial dingmi biazai a si te lai.

Monday, 19 May 2014

**** " LAIPA " maw lungfim hmasa Lai??? "ZUU" ***** _________________________________________________ 
Hngatchan awk tlak Laipa !!
 Zumhawk tlak bik Laipa !!
 Dawtzia thiam bik Laipa !! 
A nunnem bik Laipa !!
****** Pum le rua, mui le sam, Chaw le va, le fimthiam nak in, hawitluk hmanh hlah law
 "Lainu" kan caah, nangmah tluk a ttha, an um lo...
 "Lainu" kan caah, na tling khitkhet !!
 """Pakhat""" bal na bau !! 
Na duh lo tuk nain, an duh tuk tu " ZUU "
 Na hrial khawh lo mi hi,Lainu kan caah na bau sual !!
 "Laipa" Lungfim hmasa law,hrial khawh I zuam !! 
Na hrial hnu cun, ZUU nih ningzah a theih ve cang Lai .. 
"ZUU" a lungfim hlan ah,Lungfim I zuam!!
 Duh a Nung tuk mi,Laipa salttha !!!

Friday, 16 May 2014

Thatlo Lei In A Min A Thangmi CNF Cawlcanghnak




 
Dr. Vumson nih Mualphohnak hoih in CNF cawlcanghnak kong, Mirangca in a tialmi cu, Mirangca a rel kholomi http://thechinstar.com/ reltu nih rel ve hrim kan duh ko tiah nawl-halnak a um caah, public ah pholang cangmi, website zong ah taar cangmi a si ko caah, careltu nih theihnak nawl/ relnak nawl (right) an ngei ko tiah laica tein leh a si. Dr. Vumson nih hin, zeitindah a tial rengreng tiah hngalh a duhmi, Mirangca a rel kholomi paoh nih rel khawh a si.

Ca nan rel tikah, ruahchih awk cu, CNF kut in an nunnak a liam timi tiang ahcun, a dikmi an si kho men ko, asinain, thah an sinak a ruang (reason) ahcun, Dr. Vumson tialmi hi, ingtu (victim) dirhmun (anmah Zomi lei hoih) in a tialmi a si caah, CNF lei dirhmun in an chim/tial hlan ahcun, ahodah a dik timi careltu nih thleidan khawh a si rih lo timi hi ruat chih te u!

Miphun dang a simi, Kawl nih an kan uk, an kan hrem. An kan thah. An kan sersat tikah, cucu celh loin a kan uktu Kawl Miphun ralkap doh ding in ramtang ah aa pummi hna, CNA hna hi, Kawl Miphun ralkap nih hmuhnak paoh ah thah ding dirhmun ah an um. Cu tikah, Kawl Miphun ralkap lei tang in, Kanmah Chin Miphun lila rawihphirh in, CNA ralkap thihlohnak khua a khangtu zong an um kho ko. Cubantuk ral le sar karlak ah aa tenhmi nun maw a biapi deuh, CNA ralkap lohral dih dah tibantuk dirhmun hi, cozah dotu hna nih an ton duh ngaimi a si theu bantuk in, Miphun a humhimtu thih or loralnak cha cun, ral le sar karlah a tenhmi hna tu nih, Miphun himnak caah an nunnak pe ko hna seh tiah liamsiaherh in nunnak dihtermi zong um khawh a si. Cuabantuk tete zong cu, phuan caan a phan tikah, an um ahcun, CNA lei nih an langhter/phuan caan a um te lai zumh a si. Cubantuk tete zong a um kho timi ruat buin rel cio hram u!

Thatlo Lei In A Min A Thangmi CNF Cawlcanghnak
Khawmsuattu: Pu Vumson

Bo Zing Cung officer pakhat DC ZomiInnkuan tong dingin cohlan a sinak cu DC ZomiInnkuan sinah, CNF chairman Ralbawi Thomas Thango nih Laihilh Dim Sian Ciin kongkau cu thla thum chungah thanh nan si lai, timi biakamnak an rak pekmi ruangah a si. Sihmanhsehlaw cu thla thum cu January thla ah khan a dih cang nain ZomiInnkuan nih CNF sin in Dim Sian Ciin kongkau zeihmanh an thei ti lo.

Bo Zin Cung nih kawlram ah democracy uknak a chuahkhawhnak hnga le UN bawmhmi party pathum hna ramkhel biaruahnak i CNF hmailei an dirhmun he pehlai in hma laknak ah CNF nih zeitindah NDF le NCUB chungtel a luhter hna timi kong fianternak a tuah. DC ZomiInnkuan hi ramkhel kong ah aa thlak bak lomi an si. Zeicatiah DC ZomiInnkuan cu ramkhel rian he aa pehtlaimi siloin thlacam tinak ngeih duh ah dirhmi riantuannak buu a si.  Bo Zing Cung nih an riantuanak kong fianternak a ngeih lioah thil pakhat khat tuah a si tikah, palhnak zeimaw cu a um zungzal phung a si, tiah a ti. Hibantukin bia a chimmi nih hin ZomiInnkuan chungtel pawl fak piin an thin a hunter hna. Zeicatiah ZomiInnkuan hrawngah CNF nih minung an thahmi hna kong he pehtlai in Bo Zing Cung nih kan thluak tawl a kan timh tiah an ti. An nih an duhning ahcun an rak tuahmi thiltha lo ruangah zangfahnak langhternak, zawnruahnak langhternak, le theihthiamnak halnak hna CNF nih an tuah hna seh ti hi a si. ZomiInnkuan nihhin CNF nih an thahmi minung pawl hi CNF cunglei committee nawlpeknak in thahmi an si ti kha an hngalh hna. 

Min Hnin kha CNF nih ralkap nih thah an timhmi a si lo nain an rak thah sual tiah chim a si. (CNF ralkap nih an thah an timhmi a silomi mortorcycle mawngtu an nam sualmi a rak si). Hi kong ahhin Bo Zing Cung nih Min Hnin nupi Dr. Maureen zong thate in nawlnak a rak ngeih cang. A pasal thihnak kong he pehtlai in Dr. Maureen he tonnak an ngeih lioah Bo Zing Cung nih Adolf Hitler a uarnak le aa zohchunmi a sinak kong a chim. Adolf Hitler cu vawleicung ralpi pahnih lioah Judah mi million ruk a thattu pa a si. A si ahcun Bo Zing Cung cu Hitler he an zulhmi lam aa khat tinak maw a si kun hnga? Chin ram chung minung zeimawzet thah-nawnnak ding a timtuahtu (campaigntu) a si hnga maw?

Cucaah Dim Sian Ciin lak-ruknak kong zongah hin ruahchih lo awk tha an si lo. Bo Zing Cung nih cun minung sawm nga lengkai kan lak-ruk cang hna tiah a hei ti men ko. Hihi thil thlaphang taktak a si. Minung pakhat nunnak kong hmanh ah kan lungre a theih lio caan ah CNF pawl nih cun a dang sawnli le pakua an lak-ruk chap hna. Hibantuk in lak-ruk a tongtu nupa le chungkhat vialte nih zeitluk lungfak in dik hi kong hi an hei ruah cio hnga. Cu lak-ruknak vialte cu CNF cunglei nawlngeitu committee hna nawlpeknak in tuahmi lawngte an si dih.
 
Pu No Than Kap thah an rak timh zong kha CNF cunglei nawlngeitu committee nawlpeknak in tuahmi a rak si ti kan hngalh. Cubantuk tthiam tthiam in Stephen le kum 15 asimi nu, Biak Tial zong kha kawl ralkap hlathlaitu hna sinah kan kong thawng nan thanh hna ti ruangah an thah hna zong kha, cunglei CNF nawlngeitu committee nawlpeknak in a si tthiam tthiam ko.

Hibantukin mi an thahning chungthil kan zoh tikah Lalhmangaiha le Zam Tung Thang thah an rak sinak zong hi cunglei CNF nawlngeitu committee nawlpeknak in a si, ti cu a fiang. CNF vice chairman le CNA lutlai sang bik asi bantukin hi lak-ruknak le thahnak vialte a timtuahtu le a tuahchuaktu sinak mawh vialte cu Bo Zing Cung nih a phorh dih.

Bo Zing Cung nih thil cang sual cu an um phung a si, tiah fiangte in a chim. Saizang khua ah khua mi pahnih an voikhat hmuhnak bakah CNF ralkap pawl nih ceilak in an hliam hna. Cu bantukin an tuah cu mahlemah i vennak caah a va si ko lai. Sihmanhsehlaw CNF nih ralkap tam deuh i hruai duak zau tthan in kha khua an tuk-nam than hna tikah mah pum vennak men si ti loin nan khua ah ral kan thawk, timi thawng va thanh a si cang. 

DC ZomiInnkuan chungtel pawl nih Bo Zing Cung sinah Tedim peng i phaisa kholh lo dingin an nawl timi zong hi a dikmi le a hmanmi a si ko. Sihmanhsehlaw an halmi taktak cu: meithal par hmuah chih phaisa hal ti lo ding le pek a duh lomi/a pe kho lomi thah lo ding tu khi a si deuh.
Pumpak in CNF nawlhal ka duhmi hna:
Mi thah ngol cang u
Mi lak-ruk ngol cang u
Mi tuk-velh ngol cang u
Mi thil-chuh ngol cang u
Mi thil hrawh ngol cang u
Nan ralkap pawl duty an um lio ah zuu ri ti hna hlah seh.

Nan ralkap nan cawm khawh hna lo ahcun ralkap thar lak hi ngol cang u. Ralkap zong nan herh lo. NCUB, NDF le Tripartite Dialogue chungtel tu si ulaw, ralkap ngei lo tein Chin Ram hi nan aiawh awk a si ko. CNF nih nuhrin covo an buarmi kong ka hngalh hlan ahcun CNF hi ka rak dirhkamh ngaingai ve ko. Keimah nih ka chimmi le ka tuahmi hi cu biapi a si lo sihmanhsehlaw CNF nih an mah pum vennak dah asi lo ahcun mi an thah ti lo hi a biapi. 

A tanglei hi DCZomiInnkuan zong CNF he pehtlai in teltumnak a ngeihtertu CNF pawl nih an  thahmi le thilsual an tuahmi cazin a si.  

Ralkap pensen ZelZa Lang le Saizang khua mi pa thum an thah hna. Saizang khua hi Tidim khuapi in meng sarih a hlatmi a si i uknak lei zung a umnak hmun zong a si fawn. Saizang hi khua ngan ngaingai a si. Hika khua pawngte hin Manipur tivapi hi a tho. Hi khua hi a tu Tedim, Lamka le Saikal peng hrawngah a ummi hna khua hmaisabik a simi Ciimnuai velchum ah a ummi a si. 

Saizang khuami Pu Kam Hen hi Burma ram le India ram karlak sumdawng tuahmi a rak si. Hi pa hi Saizang khua mi le kiangkap khua mi vialte caah mitthahnem ngaingai a rak si. Cu lio ahcun Chin ram chungah miphun le ram caah mithahnem tampi an rak um rih lo caah le Kawlram le India ramri kiang Saizang khua ah a ummi a si caah Kam Hen cu CNF nih an hun theih hngalh colh. CNF nichuah chaklei ralkap bu headquarter cu Mizoram chung i a um bantukin Kam Hen hi CNF he hngalh theihnak a rak ngei mi a si. Zeitluk in dah Kam Hen hi a rum ti hngalh an duh caah CNF nih hlathlaitu mi pakhat Saizang khua ah an rak thlah. Cu CNF ralkap pa cu khua chung ahcun bongmong cawk a duhmi bantuk khin aa umter. Ni zeimawzet Saizang khua chung, Kam Hen inn i a um hnu zongah cu pa nihcun CNF ralkap a sinak kha khua mi a ho sin hmanh ah phuang loin Kawl longyi aa hruk i tlahuar in a mu ko. Cu pa cu Ciimnuai hloh in aa hloh sek nain a awchuah a dik lo caah mipi nih Hakha mi a si an hngalh thiam thiam ko.

Zuu hna an ding ti. Kam Hen cu, cu CNF ralkap pa cu hoikom tha ngai ah an hung cang zau. A rauh hlan ah CNF ralkap pa nihcun Kam Hen nih a inn chung, Kuang chungah phaisa a chiahnak kha a hngalh colh. Kam Hen cu India phaisa in tingli le Kawl ram phaisa in tingkhat tluk hrawng a rak ngei. Cun, cu Hakha aw chuah a kengmi pa cu, ni tlawmpal a rauh hnu ah a kal diam. 

Cu pa a kal dih hnu nithumnak ah meithal aa put i hmai khuh le puan temh he a ummi minung pathum Kam Hen inn ah an chuak. An dihlak aiawh in bia a chimtu pa nihcun Kam Hen cu na thing kuang ong, tiah meithal peng hmuah chih in a tler/hro. Cucaah Kam Hen nih an bia al a ngamh lo caah a inn chungah a luhpi hna i an phaisa chiahnak thing kuang cu a awnpiak hna. Cun, an nih nih India phaisa in tingli (Rs. 40,0000) le kawl ram phaisa in tingkhat (Kyats. 10,0000)  cu an lak i lo diam in an kal. Meithal aa putmi pakhat pa cu Kam Hen nih a aw chuah ngeihnak in hlan deuh i bongmong cawk ding in a sinah a rak phan i a hoi ah a rak cangmi pa kha a si, ti kha fiangte in a hngalh. Cun, an nih nih a phaisa fir dingin a ra mi kha CNF an si ti kha a hun hngalh. Cucu cawn ninga zan October, 1996. (A ni cu aa palh kho men)  
  
Zarhpi ni ah hoikom le chungkhat vialte an ra i Kam Hen cu a phaisa sunghmi kong ahcun an thutpi i an hnemh. Zuu le rawl hna an rak put. Biathli an i ruah pah in zuu cu an ding hna i an ri hna. Cu zarhpi ni tthiam tthiam ahcun ralbawi Solomon nih  a hruaimi CNF ralkap pawl Saizang khua ahcun an chuak i khua bawi Pu ZelZa Lang sinah an ra i phaisa an hal colh. Pu ZelZa nih atu liote ahcun tingkhat (Kyat. 10,0000) tlukte lawng ka sinah a um cucaah khua chungah ka kholh hmaisa lai I cu hnu ahcun kan pek te hna lai, tiah a ti hna. 

Khua bawi ZelZa Lang nih CNF ralkap pawl lakphakti a dinh hna cuahmah hna lio ah khin mizeimaw nih Kam Hen cu, na phaisa latu CNF pawl khua bawipa sinah an um, tiah an va chimh. Cu bia an theih cangka tein Kam Hen le a hoi le cu zawkzawk in Pu ZelZak inn lei ahcun an tli colh. 

Kam Hen nih CNF ralkap lah ahcun hlan lio ah a inn ah a rak tlung cangmi pa kha a hmuh i cu cangka te cun, Kam Hen le a hoi le nih cun an zuan hnawh hna i CNF ralkap pathum cu an tlaih hna. Cubantukin zuuri hna nih CNF ralkap pathum an tlaih hna kha a hmuh tikah an bawipa Solomon nih a puan tang in meithal in a kah hna. Cu lio caan cu khua a kih caah puan an i vorh hna. An bawipa Solomon kahmi meithal kuan nih khua mi pakhat a paw ah aa khen. Cun, an khua bawipa ZelZa Lang zong a ke ah a khen chih. Cun Pu ZelZa Lang kawl ralkap a tuan lioah ralkap uniform he aa thlakmi vampang cungah aa tarmi hmanthlak zong meithal in a kah a mit ah a khen. Cu bantukin khua mi pawl an kah hna hnu ah CNF pawl cu lo diam in an kal.  

ZelZa Lang chungkhar nih khua chung sisayamah pakhat an auh hi an hma cu an zohkhenhter hna. CNF pawl an rak kir than lai tiah an ruah caah khua chung pitusit pawl an auh hna i khua an venter hna. Cu hna pawl nih cun meithal lai meithal puahtthek le pengphir an i put i khua cu an ven.

Sisayamahnu cu hliam a simi pahnih a zohkhenh dih hna in a kal. Cun, cu zaantim hnulei ah khin CNF ralkap pawl cu tam deuh chinchin in, ralkap pahleinga hrawng an ra tthan. Khua vengtu pakhat nih cun meithal in CNF ralkap pawl cu a kah hna nain a meithal a puak lo. Cucaah CNF ralkap nih cu pa cu an kah i an thah. Meithal puah thawng cu an theih tikah khua chung mi vialte cu khat le khat an i au hna i nan meithal he chuak dih u, CNF ralkap kut in kan khua kan ven a hau tiah, an i ti hna. Khuami vialte cu an dihlakte in an lai meithal puahtthek le pengphir he cun an chuak i an khua bawipa inn lei ah an kal. Asinain cucu a rak tlaituk cang ai. CNF pawl nih automatic meithal hmang duak zau in an luhnak ding inn chunglei kah pah cuahmah in an lut. An luhnak ding inn khan vialte cu meithal in an kah dihcikcek. Hliam a tuarmi pahnih ZelZa Lang le a dang pakhat an thah hna. Cu lengah inn khan kip ah pa dang an um ti hnga maw, tiah an kawl hna i kum 14 tluk asimi khua bawipa fapa an hmuh i thah an timh. Sihmanhsehlaw khua bawipa fanu pahnih hna nih kan pa zong nan thah cang caah kan tate hi cu that ti hlah u, phaisa kan ngeihmi dihlak kan in pek hna lai a herh ahcun midang sin zongah kan in cawipiak hna lai, tiah an nawl tuk hna caah thah loin CNF ralkap nih an kal tak hna.   

A thaizing zingka ah khuami pawl nih inn cungdot ah aa thupmi pa pakhat CNF pawl nih an thahchihmi an hmuh nolh than. Kam Hen tu cu kha zan CNF an rat than hlan ah an inn ah a kir diam cang caah an that manh lo.  CNF nih Tungzang khua bawipa Pu Zam Tung Thang zong an thah fawn.  Tungzang hi chungkhar inn 300 hrawng umnak khua a si. October 15, 2000 ni ah CNF ralkap pathum Tungzang khua ah an rak chuak i an khua bawipa Pu Zam Tung Thang an rak kawl.

Pu Zam Tung Thang hi kum 45 hrawng minung a si ramkhel lei kong hi fak piin a buaipi mi a rak si.  A mah hi Zomi National Congress president zong a rak ttuan bal. Cun, a mah hi kawl ralkap he naihte in rian a tuanmi le ralkap hlathlaitu MI (Em Ai) pawl he zong naihte in rian a tuan timi a si. CNF pawl nih phaisa an kholhmi le tlawnmi kongkau kha MI sinah cun report tuah a rak si. Cu report tuahtu cu Pu Zam Tung Thang a si tiah zumh a rak si.  

CNF pawl nih Pu Zam Tung Thang hmuh an duhnak kong an chim. Cu lio ahcun Pu Zam Tung Thang cu a dum cawngh ah khua lengah a um caah hmuh awkin khua chungah a rak um lo. Cucaah CNF pawl nih Tungzang khuami Pu Lamh Thang cu Pu Zam Tung Thang dum ah na kan hruai lai tiah an au hi Pu Lamh Thang nihcun CNF ralkap pawl cu dum ahcun a kalpi hna. 

Pu Zam Tung Thang dum an phanh bakah CNF ralkap pawl nih Pu Lamh Thang cu Buanli khua ah va kal law an khua bawipa kha khuami phaisa le arti khawl hna sehlaw rak pu hna seh, tiah va chimh, tiah an ti. Buanli khua hi cu dum cun hlaa tuk lo ah a ummi a si.  

Buanli khua in Kamh Thang a hung kir lei ahcun Pu Zam Tung Thang le CNF ralkap pawl cu dum ahcun an rak um ti lo. Cu an inn i a phanh cu zan tlai hnupi ah a si cang. Lamh Thang cungkhat pawl nihcun CNF ralap pawl nih an thah cang rua tiah lung phang in Lamh Thang cu an rak hngah zeicatiah cu bantuk he aa lo mi tuanbia an theih cia mi a rak um cang.  

Nili a luan hnu ah Pu Zam Tung Thang ruak cu thing lakah hmuh a si. Meithal kahnak in a thih caah CNF ralkap nih an thah, tiah zumh a si. A ruak cungah “Hi pa hi cozah he pehtlai in rian a tuanmi a si. Hi pa bantukin cozah he pehtlaihnak a ngei mi paoh cu hi pa tonmi bantuk hi nan tong lai” timi ca an chiah tak. Cu ca cung ahcun CNF seal cumh a si. 

Kawl cozah nih Pu Zam Tung Thang thihnak kong cu an theih tikah zeitindah thah a si timi cithlatnak an rak tuah colh. Cu cithlaihnak ahcun Pu Lamh Thang nikhat lamkal asimi Tedim khuapi ah atu le atu an auh. Pu Zam Tung Thang dum i CNF ralkap kal pitu a si ruangah CNF lei ttang na si, tiah cozah ralkap pawl nih an ti. Hi report tial a si tiang ahhin cun Pu Lamh Thang cu tlaih a si rih lo, sihmanhsehlaw cithlatnak a dai bal rih lo. Cun Pu Lamh Thang zong nih a rauh hlan ah an ka tlaih lai i thongah an ka thlak ko lai, tiah lungrethei ngai in a um ko.

Pu Zam Khan Pau Thahnak
Socialist Program Party tawlrelzia an thiamlo ruangah Kawlram chawlehthalnak lei ah fak piin a rak tla. Cubantukin an tlakchiat lio caan ahcun State and Law Restoration Council le State Peace and Development Council le ralbawi Ne Win kut tang ummi ralkap pawl rianttuannak vialte nih a hung zulh ciamman i Chin miphun zong nih fak taktak in tu hlan an tawn bal lomi sipuaizi lei tlakchiatnak an tong ve. Cu bantuk dirhmun ah Chin miphun kan dir lio caan ahcun Zo miphun pawl nih an ngeihmi paoh paoh Mizoram lei ah kalpi le va zuarthlainak rumro in pawcawnnak an kawl ve. Arti, ar, vok, caw le a dangdang lo chung chuak ei ding vialte zong an lak hna i Mizoram leiah zuar awk ah an kalpi tawn hna. Cubantuk in an hmuhchuakmi phaisa te cun Chin ram ah an herhmi thilri, si ti bantuk tete an cawkzalh tawn hna. 

1995, March thla chungah Lophei khua tlangval pawl nih Mizoram lei kalpi dingin caw run an hruai hna i Tio nel tan in ke kalnak lam Zote-Farthlang lei in an kal. Cu lam cun Mizoram phanhnak ah nili chung an rau. CNF ralkap pawl cu India ram, Mizoram State ah chiah an si bantuk in chawlet-chawhrawl pawl phaisa khawl dingin Zote le Farthlang karlak ah a ummi CNF ralkap pawl he an i tong. 

Cun CNF ralkap pawl nih Zam Khan Pau le a nau pa caw nan hruaihmi man tax nan pek lai tiah an hal hna. Phaisa an pek hna hlan lo Mizoram leiah an kalter hna lo caah caw man tax cu an pek hna. Mizoram ahcun fawite in an caw cu an va zuar hna I, loh- theih-lo in chungkhar caah an herhmi thilri pawl Mizoram ah an i cawk i an kir than. 

Kum 24 tluk a simi Zam Khan Pau hi a upa nih Mizoram lei caw dawi bawmh dingin a hlan. Zam Khan Pau hi kum hnih tluk a simi fate le nau a pawi lio mi nupi a ngei mi a si. An cu a nau ngeih nithla a tling deng cang caah a ran khawh chungin inn tlun a duh. Nitlak hnu ah khin zamrang in Zam Kham Pau le a hoi le cu Trio ral lei va peh an i tim. Sihmanhsehlaw, CNF ralkap pawl nih lam an kham hna i kalter an duh hna lo. Zote khua pawng ahhin Kawl cozah nih ralkap camp an chiahmi pakhat a um. CNF ralkap pawl nihcun “kawl ralkap pawl nih hi kaa ah kan um hi an theih lo kan duh. Cucaah, kan kong an theih sualnak hnga lo mizeihmanh Trio ral chuahter kan onh hna lo,” tiah an chimh hna. 

Sihmanhsehlaw, Zam Khan pau nih CNF ralkap pawl cu “ka nupi a rauh hlan ah nau ngeih ding a si caah zaangfahte in ka lenhter ko sawh u,” tiah a nawl hna. Cun, CNF ralkap pawl nih zantim ah kal-tleng na duh ahcun Kys.100 in rak kan pe, tiah an hal. Sihmanhsehlaw Zam Khan Pau nih Kys. 100 cu ka ngei lo tiah Kys. 50 aa chuah i a hun hmuhter hna  bak ah, CNF ralkap pa nihcun a meithal tanglam in a suk a suk chih i Zam Khan Pau cu vawlei ah a tlu. Cun, cu ralkap pa nih cun a meithal peng in Zam Khan Pau cu a paw ah a sawh chih. Cucaah, a meithal peng zummi nih Zam Khan Pau zuundil a pemh tiang a sawhchih. A hma cu a fak tuk hringhren ko nain inn phanh tuan a duh tuk caah aa hnee i kal aa zuam chih. Asinain, Haimual khua tiang lawng a kal kho. An hliamnak hma a fak tuk caah a celh ti lo i zan ah a thi.   

CNF ralkap nih Pu Kham Khaw Pau Thil an suhnak kong (a min hi CNF pawl nehzulh sual lai phan ruangah thlen deuh a si)

Pu Kham Khaw Pau hi Mizoram ramri le Kaleymo karlak truck/jeep a mawngmi a si. Hi pa nih Mizoram le Chin ram karlak ah a tongmi zong hi thil dang a si hlei lo. Hibantukin Mizoram le Chinram karlak check points tampi a um caah mawtaw mawng paoh nih phaisa hi hmun li ah an pek a hau. Chawlet-chawhrawl le mawtaw mawng vialte nih an thil zuarmi man zatuak zeimawzet khi cozah ngunkhuai khawltu le palik sinah an pek a hau. Cu leng ahcun, kawl ralkap pawl sinah an kal duhnak tiang tleng lak in an kal khawhnak hnga venhim man (an mah auhning in) an thil man zatuak zeimawzet hi a tlangpi in khua lehnak haukaa ah pek than a si tawn. Mawtaw mawng pakhat a si bantukin Kam Khaw zong nih cozah ralkap sinah siseh, cozah ngunkhual khawltu sinah siseh, a pek ve a hau.

Mizoram le Chin ram karlak ah a ummi khua pakhat Rihkhuadar timi ah cozah ralkap pawl nih an um. Cun, Tio tiva nichuahlei kam zongah cozah ralkap camp pakhat a um fawn. Tiva khat te lei ral cu Mizoram a si cang. Rihkhuadar khua hi ramri he meng thum hrawng lawng aa hlatmi a si. Tio tiva in nitlaklei kap Mizoram chungah CNF ralkap camp pakhat a um ve.

2001 March chungah khan Kham Khaw cu Kawlram le India ramri a kal i cu lio ahcun CNF ralkap pawl cu an rak um. Rihkhuadar le Tio tiva karlak ahhin BA camp pakhat a um i Tio tiva ah a dang pakhat. Rihkhuadar le Tio karlak ahhin CNF ralkap pawl an cawlcangh ngaingai. CNF le BA pawl hi theihthiamnak an ngei i CNF nih hi kaa ahhin phaisa khawlhnak nawl an pek ve hna. Zeicatiah CNF um lo ahcun hi kaa hrawng ahhin BA pawl um a herhnak a um lo. Cu bantuk cun CNF pawl nih BA  pawl hi mitlung kal phaisa khawltu ah an herh hna. Cozah ralkap pawl zong nih CNF pawl cu ramri ah an umnak kong chimhfiahnak caah an herh ve hna. ( Note: Hika ah “BA” a ti lengmangmi hi, zeibantuk BA dah ti ka fiang lo. Burma Army ti duhnak or Phu dang dek!)

Cucaah CNF ralkap pawl nih dong Rihkhuadar in dong zakhat zakhat tluk lawng a hlamihmun ah Kham Khaw Pau rak tlaih hi an caah a cang kho mi a si ko. CNF ralkap nih Pu Pau cu na ngeihmi phaisa vialte rak kan pe dih, tiah an hal. Phaisa a hal cuahmah pah cun CNF ralkap pa nih cun heh tiah a kuttum in a hmai ah a thongh chih. CNF ralkap maw, BA pawl nih maw, phaisa an ka hal sual ah tiah a zal chungah Kys. 10,000 aa chiah cia mi a um i cucu CNF cu a pek hna. Sihmanhsehlaw, CNF ralkap nih cun Pu Pau nih phaisa Kys. 10,000 lawng a ngeih lai ti hi cu an zum lo. Cucaah, CNF ralkap pa nih cun phaisa tam deuh in rak ka pe tiah a hal pah in a hmai ah a thongh chih. Cu CNF ralkap pa nih Pu Pau cu a paw ah meithal in a sawh chih i a kap ding bantuk in a um caah Pu Pau nih ka phaisa kenretmi hi thih hnawh awk tlak a si lo tiah a bag chungin Kys. 10,000 aa chuah chap i a pek. Saupi tlerhro hnu lawngah phaisa a pekmi a hmuh tikah CNF ralkap pa cu a thin a hung tuk hringhren i fak chinchin in a hmai ah a bengh, a thongh i a kalter. A thongh, benghnak cu a fahtuk caah Pu Pau cu nithum chung raw lei kho lo in a um i rua peng in fanghang ding in a um. 

Thuam Go Pau Thahnak
Thuam Go hi Mizoram le Kalymo karlak sundawng tuahmi a rak si. Tuithang khua ah dwar hme te a ngei. Chungkhar lubik a si bantuk in khua huah tak in Kalemyo lei ah thil a vun cawk i Mizoram lei ah tuletu a kal pi tawn. Mizoram in thil zeimaw a cawk i an dor ah zuar dingin a chiah tawn.   

A mah he khual a tlawng ttimi pawl hna he, 2001 March chungah khan Gun tiva kam ah an riak hna. An mah le i lumhnak ah mei hna n kau i rawl hna an chuang. Cu bantukin meiphu kulh in an thut lio ahcun tiva khatlei ral in mizeimaw nih meithal in an rak kah hna. Cucaah, Thuam Go le hoi le cu “Kan kap hlah u. Khua mi sawhsawh kan si, tiah fak piin an au”. Sihmanhsehlaw cu vial ahcun Thuam Go cu an khen i a thi. Cu Thuam Go thattu cu CNF ralkap an si ti kha a rau hlan ah an hngalh colh.    

CNF ralkap pawl zong nih Thuam Go an kahmi hi cozah ralkap ah kan ruah hna caah a si, kan palh tiah, an co hlan ve. Kawl ralkap pawl nih lunghrinhmi mibu paoh an kah tawn hna caah kan mah nih kap hmaisa hna usih tiah kan kah sual hna, tiah CNF ralkap nih an chim. Thuam Go hi fa pathum a ngei. An pa thihnak nih cun an lung a father tuk hringhren. A hnu ahcun Thuam Go fale cu an dihlak ngaktah sianginn ah an chiah hna.
 YMA President Pu C. Lalhmanngaiha Thahnak
July 12, 1996 zaantlai ah Mizoram le Chin ram ramri ah a ummi Khuagleng khua ah ralthuam he a ummi CNF ralkap pathum an lut. ZoNeing (Vol XI No 48, 49, 52,58,) nih a chimning ahcun ramri ummi khua pawl hi CNF ralkap pawl nih harsatnak le buaibainak tamtuk an pek rua hna. Cu zaan zong ahcun CNF ralkap pawl nih fak piin innka an king i, hnachet khuari an umter. CNF ralkap pawl nih cun “CNF ralkap kan si hi, innka rak kan awng u” tiah an auh len hna. Cubantuk in an tuah tiah khuami nih CNF ralkap cu an tih tuk hringhren hna. Cucaah YMCA president Pu Lalhmangaiha cu mipi tanpi dingin a inn chung in a rak chuak i “zeidah a cang, tiah a hal hna.Cu vial ahcun CNF ralkap nihcun meithal in an kah i khua lai ah chikhat ah a thi colh. Cu dihcun CNF ralkap pawl cu khua dang lei ah an kal i an va kalnak khua ahcun inn ngeitu pakhat lakphakti rak kan pe, tiah an hal i lakphakti an din dih in an kal diam.
 
Mizoram palik pawl nih CNF ralkap pawl cu July 19th, 1996 ni ah Pu Lalhmangaiha thattu CNF ralkap cu an dawi hna. Vaphai khua ah CNF ralkap le Mizoram palik pawl cu an i tong i fak piin an i ka pi CNF ralkap Ca Chun thah a rak si.  July 25, 1996 nih minung thongli nih Aizawl khuapi chungah Pu Hmangaiha thahnak kongah duhlonak/lungtlinlonak langhter in an au. Cun Aizawl Tenis Stadium ah Young Mizo Association president le general secretary le Mizoram Home Minister Pu J. Alsangzuala nih Khuagleng khua YMA president Pu Hmangaiha thahnak kongah fak piin sualphawtnak an ngeih. 

 Pu Lalhmangaiha Thahnak Ruangah Biathluknak Tuahmi Pasarih
1.    Tihphang in a ummi Khuangleng khuami hna chanh dingah hmai ah a chuakmi Pu Lalhmangaiha cungah upatnak le hmaizahnak peknak.
2. Zeitikhmanh ah ral a ngei bal lomi Pu Lalhmangaiha thahnak fak piin sualphawtnak langhternak.
3. Mizoram cozah nih Pi Vallaveni (Pu lalhmangaiha nupi) le a fale hna caah lukhawng phaisa pek i Pi Vallaveni cu aa tlakmi cozah rian pek piak ding halnak.
4. CNF ralkap ruangah dai tein zaan ah it kho loin a ummi Kawl ram le Mizoram ramri khua Vaphai, Khuangleng, le Hnahlante khua hna ah palik umnak post chiah ding halnak.  
5. Mizoram ramri Bangladesh le Burma karlak ah ramri palik chiah dingin halnak.
6. Mizoram chungah a ummi ram dangmi vialte a rannak in chuahter dih ding halnak.
7. YMA nih bawmhnak a hal tikah a rang kho bik in palik nih bawmhnak an peknak hnga halnak.
August 1, 1996 ah Mizoram cozah nih Mizoram chung ummi ralzam vialte le kawl miphun a simi vialte Hnathial khua in a dawi dih hna. Cu bantuk cun Mizoram cozah nih Burma ram miphun a simi paoh daw ihram cu Mizoram hmun khat kaa khat ah a thok.  
 
August 3, 1996 ah Mizoram Police Private Constable chungtel a simi Pu Vanlalpeka Lance Naik, battalion pathumnak ah a ummi zong CNF ralkap nih an kah i a thi.  Khuangleng khua thilcangmi in caan rau lo te chungah CNF ralkap nih Ruantlang khua pastor an kah fak ngai in an hliam than.  
Vum son
Thechinstar chung ta lakchin mi a si.