MIPHUN DAWT KAN TIMI HI

Phuntungtu Mekazin caah article nan ka hal vemi hi khua nan ruah, nan hgalh ruangah a si i, kai lawm. Ka ti khawh tawk vial in tawite le tlamtling lo piin ka hun i zuam ve lai. Miphun nan dawt ruang le nan tanh ruangah Phuntungtu Mekazin zong nan chuah ti hi ka hmuh caah “Miphun dawt kan timi hi” timi tlangtar in ka van tial ve hnik lai.      

           

Miphun dawt kan timi hi, mi a cheu nihcun a hartuk in kan ruah. Hi hi a si lem lo. Minung hi kan pum ai dan bantukin kan khuaruahkhawhnak le kan thiltikhawhnak ai dang cio. Asinain minung a simi paoh nih thiltikhawhnak kan ngei cio hna. Cu kan thiltikhawhnak cio in kan miphun kan dawt kha “Miphun dawt kan ti mi cu” a si ko. Mi a cheu nihcun an rumnak in Miphun  an dawt, mi a cheu nih cun an fimnak le an thilti khawhnak in an dawt, mi a cheu nihcun an thazaang in an dawt, mi acheu nihcun an nunnak hmanh an liamter phah. Asinain kei cu sifak ka si, fimnak a ngeilomi ka si, thazaang ngei lo ka si, kei cu ka chungkhar ruangah kai manh lo tuk ruangah miphun ka daw thiam loh ti cu thilhman a si lem lo. Kanmah kan lungthin ahhin a biapi bik. Sianginn a kaimi nih ka miphun caah tiin teirial tein cacawn, ramdang i rian a tuanmi nih hi ka tuanmi hi ka miphun caah zeihidah kai lak khawh lai. Zung “Office” lei rian tuanmi nih ka miphun caah zeidah a thatnak a um khawh lai tiin ruah, cun kan tuannak kan cawnnak ah dingfel tein nun hi miphun dawt kan timi cu a si ko. Nangmah na thang a chiat ahcun miphun pi ningin a thang a chia i nangmah na min a that ahcun miphun pi ningin min a thatter. Cu caah dingfel tein nun le kan miphun le kan tantaak mi chungkhar philh loin kan miphun a kan thlengtu kan biakmi Pathian philh lo zong hi miphun dawt kan timi cu a si ko.           

           

Isreal mi cu sal an rak cannak Babilon ramchung an um lio i, an sican ning kha von ruah ta hmanh usih. Salm 13:1-6 ah Babilon tiva kam ahcun kan thu i Zion kan ruah chel paoh ah lunglen in kan tap tawn. Kan pawng ummi inhliam kung ahcun kan tingtang cu kan bah. A kan tlaitu pawl nih an i nuamhnak ah Zion hla sak an kan fial tawn. Zeitindah Bawipa hla cu miphun dang rammi hna sinah kan sak khawh lai? Jerusalem!, nangmah kha kan in philh ahcun kan orhlei kut hi caar seh. Nangmah kan in hngalh lo i kan i lawmhnak saangbik ah kan in chiah lo ahcun kan lei hi kan dang ah i benh seh, timi bia kha kan hmuh. Hi bantukin Isreal nih an miphun le an semnak ram an thlaihchanning kha Chinmi zong nih kan i cawn le kan i sehchih ve awk a si. A tu lio kan Chin ram cu a phunphun ruangah aa rawk ngai caah micheu nih zaamtaak awk tlaak in an ruah men ko lai. Sihmanhsehlaw, atu bantukin a si thai lai lo. Ram dawtnak le sersiam duhnak lungthin a ngeimi an tam cang. Cu caah kan ram hi aa hriim thaan ko lai. Rocaarnak in hninhnonak a panh than ko lai. Jesuh Khrih thawngthabia a kan phorhtu hna an lu phuumnak hi a lak a si bal lai lo.                  

           

Dr. Sui Khar nih Chin Christian Fellowship (New Delhi) a chimmi cu “Chin miphun nih khawika hmanhah ram kan ngei lo Chin ramte khi a si ko” tiah a ti. Midang ram cu kan ram ti khawh ding a um lo. Kanmah ram cu zei a va lawh hmanhah kan ram a si ko. Chinmi timi a hmunh chung paoh cu kan ram a si peng ko lai. Mah semnak hmun le ram ruat loin mah nuamhnak le rumnak lawng a kawl mi cu ramdang nihcun anmah bantuk cun an zoh bal hna lai lo i, phun thlautu lawng an si ko lai. An i nuamh zongah an i nuamhnak tlam a thling thlu kho tak tak lai lo.

           

D.L Moody nih zeitluk in ram nuam le inn thatha le puan nem cung i ka ih hmanh ah ka nu innchia te i tuanghak lak i ih hmanh kai nuam deuh a ti. Cu bantuk pawl ca ahcun a har taktak ko lai. Sihmanh sehlaw rum duh ruang rumro in a kalmi caah cun phundang a si men ko lai. Caan karlak chung cu a phan khomi cu phanh kan duh piak ve ko hna. Bible hrimhrim nih ‘rumnak lawng bochan cu pakpalawng a si’ tiah Salm 49 ah fiangtein a kan chimh. TABC khawmpi Lungler khua ah Rev. Jame Sang Awi nih a chim mi cu “Chin ram hi Eden thar ah ser usih” timi hi ramchung ramleng ummi he kan rian ngan bik ah chia usih timi a rak chim. Keimah timi ruahnak thalo kha hlonh in keimah lo cun a tlam a tlinglo timi ruahnak tha tu in lungpurupnaktu ngei usih. Chinram hi remhthan khawh a si timi ruahnak ngei peng usihlaw cucu miphun dawt kan timi cu a si ko tiah a rak chim.   

           

Minung hi Pathian nih a buu in a nung ding hrimhrim in a rak kan ser mi kan si. Cu bantukin Chinmi zong a buu um a duh mi kan si. Miphun vialte lakah Chin miphun nunning cu phundang deuh a si. Pakhat le pakhat i bawmh duhnak hi chiatlei he thatlei he biapi tukah a ruatmi miphun kan si. Ramleng le ramchung ummi zong nih nan umnak ah nan hmuh nan ton mi a si ve cio ko lai. Kan miphun nunning hi nan thlau lai lo timi ka zumh. Delhi i kan Laimi le bang cu an i thithruai ning zoh ah lung a hmui ngai. Nu le pa ngeih kan hau lo,zeicatiah chiatni thatni an i zohkhenh ning a that  tuk caah lung a hmui ngai.Hihi kan miphun nunning cu a si awk hrimhrim a si. Mi ramdang i ummi zong hi mi ramdang nih hngar awk tlak tein, kan zawn i ruat peng rih usih ti hi ka saduhthah a si. Semnak ram nan hlam nolh tikah nan hman te ding lungput kha a tu nan lungput in hram domh a hau cang. Chim duh mi cu a tu nan nun nih hmailei nan nunning cu a hruai ti duh nak a si.

           

Ramdang ummi hna caah cah kan duh mi hna cu ramrum nan phak tikah kanmah ram he cun a cung tang tuk lai. Nuamhnak phunphun nan hmuh, nan theih lai. Kha bantuk thil nan ton tikah mah cio nih mah sining he, a cuaithlai zia thiam a herh ngaingai lai. Chim duhmi cu mah sining philh lo ding, inn lei taantakmi ram le chungkhar sining philh lo ding le Pathian i tlaih peng ding kha a si ko.Taantak mi chungkhar le ram hna nih kan miphun le kan chungkhar hi zeitindah kan thanchoter lai tiin teirial le semsi khah zia thiam in nun hi kan herh ve.           

           

Miram dangah zungzal um khawh thlu phung a si lo. Cucaah mah le ramte le semnak lungrawn khua khirh caan a um te lai. Cu tikah na ram caah zeidah na hon phurh te lai? Na ruat bal maw? A tu lio ramdang ummi vialte nih nan tlaih mi rian a um cio lai. A cheu cu khua le ram sersiamnak hmun a simi “Construction” lei ah a tuanmi nan tampi lai. Cubantuk hmun ah cun kutzung thiamnak “lettama”, pazan, electric, water & Sewer pipes, Motor mongh, workshop lei le seh remhthiamnak a phunphun a um lai. Plastic sernak lei zong a um lai. Eidindawr “restaurant le changreunak a phunphun sernak zongah nan tuan ko lai. Cupin zong chim cawk lomi zungthiamnak le cawnnak le tuannak hmun tampi a um rih lai.

           

Ram pipa deuh i a ummi le bang cu a tuchan IT (Information Technology) lei a cawngmi, Engineering le Languistics tiang a cawngmi nan um lai. Na ram thanchonak ah na fimnak kha hman khawh i zuam ding cu na tinhmi biapi bik ah chia law cu cu miphun dawt cu a si ko hnga. Kei cu ca thiam ka si lo ti hlah! Kan ram thanchonak dingah cataang Degree sang pipi lawng in a thlam a tling thlu kho lo. Technician tampi kan herh te lai i thiamnak pakhatkhat ngeih ciomi fonhtonh le hman khawh cu a biapi tuk hringhren te lai. Miphun dang mi kan hman hna ahcun kan thangcho tuan kho lai lo. Kanmah miphun taktak lawng kan i hman ahcun kan thancho ning a khul a rang lai deuh ving lai ti cu a fiang. Zeitik chan le khawika hmun hmanh ah “Mah inn lo tanh” timi cu a dik zungzal lai i hmailei zongah a dik rih lai. Cu caah na fimnak na thiamnak nan ram na chungkhar caah hman dingin taat cia tein chia cang tuah. Kan ram i a kir thanmi zong nih an hman pah len cang hna. Cu ti thiamthiam in Sianginn a kai lio mi zong nan fimthiamnak hi zeitindah na hman te lai, Ramchung ummi nih zeitluk in thla na ram na rak thancho pi ve lai ti kha a rak biapi tuk ve. Cu tukin ram le miphun caah rian a tuanmi hna zongnih ram le miphun caah biatak te le dinfelnak in tuan a herh. Kawl uknak a duh lo mi kan si ko nain a cheu cu mah karkalak huih in riantuan a hmangmi kan um pah rih. Cucu thlau awkah kan zate kan rian a si. Cu kan thlau i kan mah sikhawh tawkin kan tuanmi kha miphun dawt kan timi cu a si ko.

           

Chinmi kan semnak vulei nih hawi tluk hlah hmanhsehlaw aho ram hmanh khi kan ram kan ti kho hlei ballai lo. Hawi ram a lawh lonak zawn lawngin zoh hlah u sih.  Ramdang hmunhma nih a tluk lonak zawn tampi a um len ve ko lai. Kan ti thiang le kan thli thiang hna hi zohhmanh usih. Tangka tampi in an cawk chommi thli kihternak Aircon cu, Pathian pekmi aircon sinah cun chimchih awk tlak a si lo. Man loin duhtawk in hman khawh a si pinah a dong kho lo minung damnak a si fawn. Chinmi kan van a that venak zawn tete hi ruat ve hna u sih. Kan mah miphun lawngte kan si i miphun dang a cawhmi cu chim tlak  an si lo.Cu pinah Biaknak lei ah kan i hlum, Khrihfa lawngte kan si i, thazaang kan ngei. Miphun dang nih kan ram umkal an i harh tukmi hi kan van a thatnak pakhat a si ve. Kan ram thanchoter a herhnak zawn zongah “ Mah inn lo tanh” in kan sersiam lai i kan i nuam ve te ko lai, ti hi kei cu ka hnabei a sei peng ko.                                                              

Zeihmanh a chuak lomi ram vawlei cungah an um liangluang cio ko. Tachunhnakah a nai bik in la usih law Japan ram, Korea ram le Taiwan ram zong ahhin vawlei a chuakmi thil a um ve lo. Sihmanhsehlaw, atu vawleicung hmanh ah minthang ah an i chuah ko. An ram cu 80% cu tlang a si ve ko. Cucaah, minung fimthiamnak hi a biapi bikmi a si, tiah mifim le thiamsang pawl nih an ti. Chin miphun hi Pathian dawtnak thawng in fimthiamnak ah a thangcho cuahmah vemi miphun kan si ti hi philh hlah. Chin pasal hna na biar tung kha tha tein remh law kamlo chuncha bang dir cang tuah. Ho vaal hmanh kian hna hlah. Chin pasal tha rual hna. Kan biakmi a nungmi Pathian nih a kan dir pi ko lai. Na ram le na miphun caah nai peeknak, na tuannak, na thazaang le na fimnak hi a lak a si lai lo. Ni nikhat ahcun kan tuan man cu kan zuun caan a um te hrim hrim ko lai. Kan duh na loin a kan hneektu bawilian rual hi hacang rial in kan doh hna hrimhrim hi a herh cang. Chin miphun tho cang tuah!, a tu in thok  cang tuah. Atu hi caan tha a si. Cucaah ca holh lei in siseh, zeidang lei fimthiamnak in siseh, chawva leiin siseh nan semnak Chinram thanchoter dingah na lungthin na ruahnak dihlak in peek awkah na zaang uai hrimhrim hlah. Cuticun kan miphun nih kan ruah khawh ahcun, ram le miphun dawt kan ti mi cu a si.

Mr. Stalin Tha Cung Lian