Jesuh A Tho Than Taktak Maw?

Jesuh A Tho Than Taktak Maw? Kan Nunnak Ah Hmual A Ngei Maw?

Mark 16:6b  “Hika ahhin a um ti loh, A tho cang”

Bible thiam tampi nih an ti tawnmi cu krihfa zumhnak hi lunghrin ding/biahal ding sisehlaw “thawhthannak” hi a si hnga an ti. Aruang cu hi ahhin krihfazumhnak  ai hngat. Nain kan minung sining le kan hmuhton khawh mi he ai hlatnak bik asi fawn. Phundang in chim ahcun zumh awk a harbik mi a si fawn. Cu caah hi fiannak hi a hrambik a si kan ti khawh. Hi hi kan nun lamthluan ah lam a kan hruaitu, ruahchannak a kan petu a si. Nifatin kan nunnak ah hngalhfiannak le ruahchannak hi kan thazaang an si zungzal. Hebrew catial tu chim bang, zumhnak kan timi cu hmuh khawh rih tung lo mi, ahmanh tung mi kha fektein zumh i nunpi khi a si a ti bang a si tak.

India kan umlio ah zumtu tampi harnak le hremnak an ton ko bu ah zumh awk an thlak tuk kha theih le hmuh a si tik ah Manipur ka hawipa Lalthlengliana nih a ka ti mi cu “Khua ka ruah lengmang ah ka nu le pa nih zumtu innchung ah ka hring hna hlah seh law krihfa ka si lai ka zum lo, hi lei kan unau hna zumhnak hi ka phan lo tuk” a rak ka ti. Khua tampi  a ka rak ruahter. Biahalnak tampi ka thinlung ah an hung chuak:  Keimah thinlung ahteh fiannak taktak ka ngei maw? Krihfa ramah ka chuah ca a si ve ko lo maw? Asi lo ah lungthawhnak maw, a silole hawi nih an ti cio ti mi sawhnih maw krihfa ka si ve? Aruang cu, thatnak can ah zumtu ka si ko nain harnak le thihnak ah ka zumhnak ai hnih tawn  cu i pheh khawh a si lo. Cu caah tutan cu Jesuh hi thawhthannak kong he pehthlaiin  mifim pawl kherhlainak le hmuhmi chiarchanh in, kan caah bawmtu tal an si kho hnga maw ti ruahchannak he tlawmpal van langhter ve ka duh.

Thil a hman maw hman lo ti taknak phunhnih a um ti a si. Pakhatnak cu theihpanni (scientific method) a si. Hi lam (method) cu asi maw si lo ti kha tuahthan lengmang nak/ hneksaknak lam a si. Cu ti tuah khawhnak ding ahcun ailo mi pawngkam le tuahthan khawh lengmang mi thil a si a hau. Abiana ah arti cu minit panga chumh ah a hmin ti kha ai lo mi pawngkam, titlawk ah chumhthan lengmang nak in a si le si lo kha langhter khawh a si. Vuitampi hneksak hnu ah a phichuak ai khah lengmang ahcun a hman ti kha hngalh khawh a si. Cu lam cun Ti hi Hydrogen lethnih le Oxygen letkhat fawnh mi a si ti kha teihpanni in datkhuaikhan ah tuahthan lengmang nak nih an langhter khawh ve.

Hi tahfung nih a tahkhawhmi cu ailo mi pawngkam le tuahthan khawh lengmang mi thil a si a hau. Cu ti a si lo ah cun tahkhawh a si ti lo. A pahnihnak cu cubantuk in tuahnolh than khawh awk a tha lo mi thil a si i cubantuk tahnak ah cun biaceihnak zung I biaceih bawipawl nih thil hman le hman lo an tahnak lam a si. Phundang in chim ahcun biaceihtu bawipawl nih sual an puhmi a sual le suallo an tahnak lam a si. Cu lam i an hmangmi tahfung hna cu,(a) An chim mi bia zumh awk a tlak le tlak lo, phundang in zumh a hruai maw hruai lo ti le (b) A chimtu pawl zumhawk an tlak maw thlak lo ti kherhlai nak lampi a si. Cu caah Jesuh thawhthannak kong cu tuahnolh than awk a tha lo mi, Vulei tuanbia ah voikhat te lawng a cangmi thil a si caah cunglei kan chimmi a pahnihnak tahfung, biaceihzung tahfung lawng in tah khawh a si.

Hi pin ahhin thawhthanak hi a dik hrim  ko ti hngalhkhawhnak lam tampi a um len rih. Thlawmpal van langher ahcun Bibel thiam William L Graig timi theologian pa ruahnak (theory) a si hnga. Cu pa nih cun hi tin a ti.  Minung sining phung in ruah tik ah thawhthannak ahhin minung ruahkhawhlomi thawnnak, phundang in chim ahcun khuaruahhar thawnnak pakhat cu ai tel ko ti a lang. Aruang cu Jesuh cu tuksaphur in an hrem hnu ah Vailam ah an thah.  Hi tluk I antuk an den mi minung kha, zumlotu pawl chim bang ai hrimthanmi si sehlaw thlan ai bak cu khuazei hmanh a kal kho lai lo a ti. Chimduh mi cu khuaruahhar thawnnak pakhatkhat tello cun aihrim than hmanh ah a tho kho lai lo, thlan ah a kuah ko lai. Nain nithum (atak tak ah nithum hmanh a tling loh) hnu ah dam tein zultu pawl sin a langhkhawhnak nih a fianter mi cu hi thil ahhin khuaruahhar thawnnak (miracle) aitel caah a si lai a ti. Cu caah hi kong ah khuaruahharnak aitel ti kha zumh ko ahcun, a thothan ti zumh hi a har ti lo a ti. Chim duhmi cu khuaruahhar thawnnak zumh ko ahcun thawhthannak hi zumh lo ding a si lo.

Cu pin ah nunphung lei mit in zoh tik zong ah a thothan ti hi a fiang. Zeicah tiah cun Judah mi nunphung ah nu hi an rak niam tuk ko rua. An bia zong hi tehte ah pom piak mi an si lo. Cu lio I a thothan mi a hmu hmasatu tehte ah nu an si ti hi cu phuahcop a si kho hrim hrim loh. Asi deuh mi tu cu phuahcop si lo in a si mi kha a sining tein zumhawktlak tein an tial kha a si lai an ti. Hi he ai pehtlai mi ruahnak pakhat cu lih le phuahcop cu zeitluk in dah ai dawh lai i zumh a um lai tiin remh remh in chim  si  theu. Cu caah Kawl nih “Lih aitello cun bia aidawh lo” an ti phah khi mu. Nain thawhthannak report an peknak (abik in tial hmasabikmi tiah ruahmi Mark thawngtha cauk) ah atho than, thlan a lawng ti ai bak in biadawh le hladawh in tamhmawihnak aum lo cu Bible reltu poh nih hngalh a si. Cu caah cunglei kan chimcia bang a si ning te kha zumhawkthlak (faithfully)in an tial a si ko. Chimduhmi cu phuacop le lih cu siseh law, tehte tha pi pi hmang in dawh ngai le rel nuam ngai in an chim hnga. Cu ti silo in a sining kha a sining tein an chim caah a chimtu he an chimmi he zumh a um tinak a si.

Hi lawng hlah e, khrihfami hmurka le catial lawng in si lo in kha lio chan ca dang le tradition (tuanbia), zumlo tu pawl tial mi ah Jesuh kong hi a um maw ti an zoh tik ah a um len kha an hmuh. Judah tuanbia tialtu minthang Josephus tialmi “Antiquities” ah Jesuh kong, khuruahhar thil a tuahnak kong le athantuk cang caah Pilate nih a thahnak kong kan hmuh. Hi Josephus cauk ah Jesuh kong ai tialnak amah tial mi a si lai lo a ti mi an um ve. Nain a biafang hmanmi pawl an zohtik ah krihfa mi hna biafang he ai lawh lo kha an hmuh. Abiana ah, Khrihfa phun (tribe), Jesuh kha Mifim, tipawl hna hi zumtu pawl hman bal lo mi bia a si caah hi hna nih hin Josephus tial mi a si kha an langhter ti asi. Cu pin ah Rom tuanbia  hna le Muslim cauk hna ah kan hmuh khawh rih hna. Cu caah a fiangbak ko mi cu Jesuh hi phuahcop mi Pa-Lo tuanbai bantuk si lo in chankhat lio ah Plestine ram ah a rak tlawngleng mi a si kha an langhter tiah tuanbia lei mithiam Edwin M Yamauchi, Miami University i Professor pa nih a dirkamh ve.

Hi cunglei kan langhter mi vialte ruang ahhin Upadi thiam minthang hna nih thawhthannak hi ahman ko tiah hitin an dirkamh. John Capelay, Cambrigde University ah Upadi lei Professor le England ram biaceih zung bawibik a rak tuanmi pa nih “thil sining thatein kherhlai setmat tik ah tuanbia vialte lak ah Jesuh thawhthannak hi zumhawk a tlakbik mi a si” tiah a ti. Cu pin ah Lord Darling, England ram biaceih bawi minthang pa zong nih “fimthiam nak in a khatmi mizei biaceih bawi hmanh nih tha tein an kherhlai ahcun Jesuh hi a thothan ko tiah biacahnak an tuah ko lai” a ti ve. Professor Simon Greenleaf, a thihhnu hmanh ah amah min in Upadi sianginn tiang an dirh phahmi pa nih nih “Jesuh a thothan ko ti hi England le America, zeibantuk biaceih zung hmanh ah tehte ka khan ngam lai” a ti ve.

Hi ahhin biahalnak a um kho colh mi cu “cuti a si ah zecah mitampi nih an zumh lo?” ti hi a si hnga. Hi hi cu pumpak cung ah ai hngat mi a si caah leh khawh ding mi bia asi lo, nain pakhat langhter ka duhmi cu Jesuh kong le a zultu pawl kong dohding in ai zuam mi Oxford Professor pahnih, Lord Lyttledon le Dr Gilbert West nih tha tein an kherhlai cikcek hnu ah an hmuhmi nih an nunning athlen hna nak cauk an tial mi chung ah, “Tha tein kherhlai hlan ahcun na zum lo kho men” tiah an tial. Chimduhmi cu zumhlo sawh sawh a fawi ko, na in thatein le fimkhur tein kherhlai ahcun tuanbia hman, zumh awk thlak hrim a si ti a si ko.

Cu caah a donghnak biahalnak a tang rih mi cu, kap tampi in zoh dih cikcek hnu zong ah al khawh lo mi biahman, thawhthannak hi kannih teh kan zum tak tak maw? Cunglei I kan langhter bang, Pathian bia baka  si hih. Tahchunhnak pakhat tein van chim ta ning. Tanghra kan rak awn ahhin Radio nih rak phuan a si (tu hi a si ti dik maw). Ka roll no te le ka min te a van chim bak in ka awng kha kai hngalh caah awng in nihin ni tiang ka um. Ziah ka zumh khawh hnga? A hmuh hmanh ka hmuh tung lo? Ka zumh khawhnak a ruang cu tanghra awn le sunghnnak ah nawlngeitu a si mi cozah/cachektu nih tazawin/official in mipi hmai ah an phuang mi a si caah a si ko. Ka hin ruat hmanh, kan cozah hi tlinlonak tampi a  ngei mi a si nain nawlngei tu an si bang anmah nih a awn an ti mi cu awn a si ko ti kha tha tein a langhter.

Voikhat cu phungchim minthang pakhat kha bia an hal ti a si. “Jonah cu ngapi nih  a dolh mi nithum le zanthum a nung kho” ti hi na zum maw ti a si. A lehnak hna cu “Pathian bia a si I ka zumh bak, hi hmanh si loin Jonah nih ngapi adolh ti hmanh ah ka zumh ko lai a ti hna” ti a si. A ruang cu Van le Vulei sertu Pathian, zeizong te cung nawl ngei tu nih a chim ahcun a si kho lo ti a um kho ti lo a tinak a si ko. Cu caah Khamhnak le thiamconak kong ah nawlngeitu a si mi Pathian nih “Khrih thihnak in khamh nan si cang” ti cu zum lo in kan um kho hnga maw? A si lai lo kan ti kho hnga maw? Cu lawng hlah e, cu  thawhthannak   nih a tuahmi thil ropui a um, cu cu Rom nih fiang tein a kan chimh “Hi liangluang kan sualnak vialte a van zultu cu (Khrih thihnak thawng in) kan phu kan tawk lo laksawng na suallo ti biakhiahnak a si” a ti. Halleluijah. Cunglei kan langhter bang, Pathian nih krih thihnak thawng in miluat na si cang an ti mi kha lungtak tein rak cohlang law rak Pathian sin ah lawmhbia rak chim. Thla rak cam. Khrih thihnak nih a kan luatter cang. Pathian thluachuah nan cung ah um ko seh. Amen

Van Hlei Thang
Thantlang