MINUNG
NIH KAN NGEIH MI LEIBA PATHUM
“A
ra i Pathian mi kha a chimh i a nih nih, “va kal law, chiti kha zuar law na
leiba kha va cham, cun a tang rih mi khan nangmah le na fapa hna cu khua vas a
u. tiah a rak ti.” (II Siangpahrang 4:7)
Mifim min thang a si a simi Plato nih
cun “ Mi nih a ngeih mi a leiba cu a cham hrimhrim awk a si” a ti. Kan Bible
kan zoh tikah “Leiba” kong hi hmun 20 ah a tial. Cucaah Leiba hi a rak bia ngai
ti a lang. Cun na leiba va cham ti te hna kan hmuh. Cun Leiba ka ngei timi hna
hi hmun tampi ah kan hmuh. Minung kan sinak hrimhrim ah leiba hi cham lo phung
a si lo tiah a ruat mi kan si. Leiba a cham duh lomi cu misual, mi hrokhrol le
mifir damiah ah kan ruah hna. Cucaah leiba cham hi miding sinak le mifel kan si
nak zong a langhter. Cun leiba cham hi
nawl ngeih pakhat a si i, nawlngaih hi leiba cham zong a si ti hi chim ka duh.
Tutan ahhin minung nih kan ngeih mi leiba Pathum kong hi chim kai tim. Minung
hi Nu paw chungin kan chuah bakin leiba pathum kan ngeih colh. Cucu vuleicung
minung a hohmanh al awk a tha lo tiah ka hmuh. Cu hna pathum hna cu tuzing ah
kan i ruah hna lai………………………………………….
(a) A kan hringtu kan nu le kan pa sin kan
leiba a si: Minung a si mi paoh nih hringtu, cawmkengtu nu le pa kan ngei dih
hna. Nu le pa cu a kan hringtu, a kan
cawmkeng an si ti cu upa hngakchia, mihrut thlu loin theih cio mi a si. Cucaah
a kan cawmkennak, hringtu an sinak cungah hin leiba cham ding kan ngei ti cu
kan hngalh cio mi a si lai tiah ka ruah.Zeicatiah nu le pa cu a kan dawttu, an
kan zawnruattu le a kan cawmkengtu an
si. Cu an dawtnak, an kan zawnruah zeihmanh thei loin kan mah um sawh in kan um
ko hi thilhman a si maw? Asiloah, nu le
pa pei an si cu an rian a si kan ti sual maw? Asinain, an kan dawttu, an ka
zawnruahtu hi minung thinlung keng ve nihcun um sawh phung a si lo, a zeitital
in a chamnak kawl kha minung a si ve nih a rian a si. Asiahteh, cu nu le pa
dawtnak cu zeitindah kan cham ning a si lai?.Nu le pa an kan dawtnak, an kan
zawnruahnak le an kan cawmkennak hi kan fimnak, kan thiamnak, kan thawnnak, kan
thiltikhawhnak in cham khawh a si lo. Ka pa nih a ka ti tawn mi cu “ Ka fapa,
na nu le na pa nih kan in dawtnak hi na fimnak, na rumnak, na thiamnak, na
thiltikawhnak le na thawnnak in cham kan tim hlah,zeitikhmanh ah na kan cham
kho lai lo” ti ah a rak ka ti tawn. Khua ka ruat lengmang ve hi hi a hman mi a
si ti ka hmuh ve. Zeicatiah fa le nih nu le pa dawtnak hi cham khawh a si lo. A
peh mi cu “ Cu nak cha cun ka nawl ngai tein nun i zuam law, kan cawnpiak mi hi
khawika na kalnak paoh ah philh loin nunpi khawh i zuam law, cucu na nu le na
pa kan i lomhnak sang bik a si, cucu na leiba nai cham khawhnak sangbik a si” a
tiah a rak ka ti lengmang. Nawlngaihnak
kan timi hi upatnak sang bik a si. Cucu
nitin kan ton cio mi, nan ton cio mi kha ruat u law nawlngaih piak hi upatnak
sangbik ah nan ruah cio ko lai.Nawlngaih piak cu lomh lo awk a tha lo tha tein
van ruat ve hmanh. Tangka tampi peknak hmanh in nawlngaih piak hi a sunglawi
deuh. Sayate nih an fa le nih an nawl an ngeihpiak hna ahcun zeitlukin dah an i
lomh i,zeitlukindah an dawt hna. Cun department riantuannak zongah hruaimi nih
hruaitu nawl an ngaihpiak hna tikah zeitlukindah hruaitu an i lomh, hngakchia
deuh nih upa deuh nawl an ngaih tikah zeitlukin dah an u le an i lomh. Nan ton
cio mi kan ton cio mi a si. Cucaah nawlngaih piak hi lunglomnak a sangbik ah
nan ruah cio lai. Kan bible chung zongah a sangtukin a ruah caah Exodus 20:12
ahcun “Nan nu le nan pa kha nan upat hna lai. Cu tin nan tuah ahcun Bawipa nan
Pathian nih an pekmi hna ram ahhin saupi nan nung lai” ti kan hmuh. Kan nu le
kan pa upatnak sang bik cu an nawl ngaih hi a si. Nu le pa nawlngaih le upat cu
thluachuah hmuhnak zong a si. A tu kan rel mi ahkhan nan nu le nan pa nan upat
hna ahcun Bawipa nan Pathian nih an pek mi hna ram ahhin saupi nan nung lai a
ti. Kum khua saupi nun hi thluachuah sang taktak a si. Cucaah kan nu le kan pa
sin i kan leiba cham khawhnak dingah cun fa le nih an nawl ngai tein nun hi a
si. Khah! a tu i nu le pa a simi , a nu le a pa nih a thih cang mi hna nang na
nu le na pa leiba na cham manh maw? van i tuak! Na nu le na pa kha an nawl ngai
loin an ngaihchiat buin na thih ter hna maw ? Zeidang hnipuan, fenhaih kong cun
an duhduh tuah piak hmanh hna law, an nawl na ngaih lo cun cucu nu le pa an i
lomh mi a si lo. Bible nih leiba cham a kan fial fawn. Cucu ka leiba a si lo na
ti sual maw?"II Siangpahrang 4:7 ah Elisha nih nan leiba va cham uh a ti
hih! Plato nih mi nih a ngeihmi a leiba
cu a cham hrimhrim awk a si a ti ve."Leiba cham duh lo cu sual asi. Fak
piin rak i chek ve. Nu le nawlngaih lo buin thluachuah kan hmu lai tiah nan i
ruat maw? Khah! a tu i nu le pa a nung
rih fa le kan nih hna teh! upa in hngakchia bik tiang caan kan ngei i kan van a
tha. Nang zeitindah na nu le na pa leiba na cham lai, kei zeitindah ka cham ve
lai! i ruat cikcek hna u sih ti ka duh. Cu hlan a liam ciami na caan chungah na
nu le na pa nawl na ngai maw? Zuu kan rit bu a phun phun thilsual kan tuah buin
ka nu le ka pa kan dawt tuk ti tung i an nawlngaih lo cu nu le pa dawt taktak a
si maw? Nu le pa nih tuah hlah, an kan timi kan tuah sual maw? Zu ding hlah,
phe kap hlah, mi thil fir hlah, mi va vua hlah, mi he va si hlah, ca i zuam, mi
chimh mi ngaih va zuam, Pathian va tih, Bible ca rel an kan timi kan ngai maw?
Hi bu hin maw thluachuah hmuh kan i timh i hihi laimi nih fakpi ruah a herh
cang mi a si. Zeiruangah dahh laimi thluachuah kan hmuh lo. Bible kan zoh tikah
vulei kan nun chungah Pathian changtu ah a chiah mi cu nu le pa an si. Cu
Pathian changtu nu le pa nawlngai loin thluachuah hmuh kan i tim mi hi ruah awk
ngai a um! Zeiruangahdah thluachuah kan hmuh ramleng kal kan i timh tik zong
ziah ramleng kan chuah khawh lo hi tiang hin ruah a herh cang mi a si. Zoh hna
uh nifatin na tonmi mi chungin zoh hna law, nu le pa nawl a ngai mi chungkhar an
fa le thluachuah hmu loin an um hrimhrim lai lo. Khah fak piin i ruat tuah hna u sih. Hi ti ka
chim tikah keimah zong kai tel ve. Hi kong zawn ahhin Laimi kan miphun ning pi
thluachuah kan hmuhnak zawn ah a kan dawntu a si rua tiah ka ruah. Hawidang
miphun hna nih an nu le an pa an upat hna ning, an nawl an ngaih hna ning khi
zoh cio u law keimah nak in nan theih deuh mi a si. Kan nih cu nih nu le pa
nawlngaih cu chim lo, nu le pa tiang a vua mi miphun kan si, nu le pa nih fale
an kan sik tik zongah heh! tiah a letmi, a vua ngam mi kan si, hihi khuaruah
har ngaingai miphun cu kan si. Miphun dang nu le pa a vua mi alet mi nan thei
bal hna lai lo. Khah kan bia a sau lai a kan hringtu a kan cawmkengtu kan nu le
kan pa sin kan leiba chamnak a sang bik hi an nawl ngai tein nun hi a si. Bible ah na leiba va cham a ti, Plato nih
minung nih a ngeihmi a leiba cu a cham hrimhrim awk a si a ti ve. Minung cio
kan thinlung zongah leiba cu cham a hau tiah a ruat mi kan si caah Leiba cu
cham a hau tung, nang zeitindah na nu le na pa leiba na cham ve
lai?.......................................................
(b) Kan ram kan vulei sinah kan leiba:
A kan cawmtu kan ram le kan vulei caah
minung a si mi paoh nih “Leiba” kan ngei cio.
Pathian nih minung a kan ser tikah hin, um sawh sawh, thu sawhsawh
dingin a kan ser lo. Ram a kan pek, vulei a kan pek i, cu ram a kan pek mi,
hmunhma le vulei cio hna cu zohkhenh kilkawi, thanchoter, pawngkam
minung dang zohkhenh le a mah thangthat tu dingah sermi minung kan si. A cheu
minung le miphun hna nihcun feltein Pathian nih a pekmi hna ram le hmunhma kha
an zohkhenh, an thanchoter i Pathian sunparnak kha an langhter. Kan nih Chin
miphun zong Pathian nih Chinland khi zohkhenh dingin rian a kan pek ve. Cucaah
Dr. Sui Khar nih CCF biakinn ah a chim mi cu “ Chin miphun nih khawika hmun
hmanh ah ram le vulei kan ngei lo, Pathian nih a kan pek mi ram te cu Chinland
te lawng khi a si” a rak ti. Cucaah Pathian nih tuzing caan I aipum nang le kei
a kan fial mi rian cu Chinram vulei le a chung in a ummi thingram hna le,
minung hna khi a si. Cu caah kei ka rian a si lo na ti sual maw? Na leiba
dawkaw a si khih! Pathian nih vanram na kai tikah an cawh te lai khah! Cucaah
khawika ram na um hmanh ah miphun dang nihcun Chin mipa/nu an in ti thiam thiam
ko lai. Delhi ah ka ning a zak ngai mi cu Kala pawl nih khawika in a ra mi dah
na si an kan ti tawn theo. Kan I thawh i Mizoram kan ti lengmang. Ningzak ngai kan si! Na ning a
zak lo maw? Na ram maw na zah pi.Pathian nih
an pek mi cu Mizoram a si lo khah! Chin ram dawh hawh a si khah! Chin
ram vulei nih khin kan hmet tein a kan cawm i Chin miphun zong a kan si ter. A
tu ahcun a hnukthlum kan dawp dih cang i, a tar ve cang, a cawlcang kho ti lo,
kan mah nih kan cawmken le zohkhenh a herh ve cang. Chin miphun hi ram thatlo
ruangah UN hruainak le riantuannak in ram kipah kan i thek i ram khat ahhin mi
tlawm te lawng khua kan sa i kan um hna.Cucaah kan ram hi kan philh sual ahcun
kan miphun hi tlau a fawite. Cucaah
khawika ram kan um hmanh ah kan Chin ram te khi philh lo a bia pi tuk. Cucu
Pathian fialmi a si. Cu Pathian fialmi Chinram vulei le a chung ummi minung hna
caah zeitindah nang le kei nih kan leiba kan cham ning a si
lai?...........................................................................
1. Kan miphun Biaknak a simi kan biakmi kan Pathian kan tih i
khawika kan umnak hmanh ah kan philh lo a herh…
2. Ca kan cawn, fimthiamnak kan kawlnak
ah keimah ca in ka cawng lo, ka miphun ca in ka cawn, ka cawn mi, ka thiamnak
le ka fimnak hi ka miphun ca a si lai ti
lungput ngeih a herh.
3.Rian kan tuanmi , phaisa kan hmuh mi,
kan rumnak hi keimah ca lawng a si lo ka miphun ca a si ve ti lungput ngeih a
herh……..................
4.Tha zaang thawng nih ka thazaang
thawnnak hi mah miphun vuaknak le dennak si loin ka miphun nih a herhnak zawn
paoh ka hman a hau ti lungput ngeih a herh.
5. Organization lei zunglei riantuan mi
keimah ka paw ca ka tuan ti si loin ka miphun caah ka tuan ti lungput ngeih
aherh.
6.Kan holh le kan ca kan nun phung kan
mah sikhawhnak zawn cio in kilkawi khawh chung i zuamnak lungput kanngeih a
herh.
7. Cun hruaitu an nawl kan ngaih a herh.
Hruaitu nawl ngaih lo cu ram kuai nak a si.
8.Kan biak mi Pathian nih a kan fial mi
biatak, bia ding, dinnak kan tanh a herh. Biatak a tanh lomi miphun cu mi ram
dang sal ah an tla tawn. Dinnak nih hin miphun a kan thawnter I miphun sang
zong a kan siter.
9.Cun ka miphun caah a herhnak zawn paoh
ah ka thiltkhawhnak paoh in ka tuan i , a herh ahcun ka nunnak zong ka pek lai
timi lungput tiang ngaih a herh.
Khah! careltu Pathian nih a kan pek mi
le a kan fial mi kan Chin ram le Vulei caah nang na leiba na cham ve cang maw?
Hawi dang nih an heh! tiah thadi le zaan mitkuh cim loin an ruat an khang. An
nunnak tiang an pek. Nang zeidah hi zawn ahhin na cham khawhnak a um maw? van i
chek ve hnik. Hawidang ram zoh hna uh an miphun loh lonak ding ah heh tiah an
nunnak an pek, kei zeidah ka miphun caah ka tuah ve lai! Nang teh zeidah na
tuah ve lai. A nung mi Pathian kan biaknak hmanh an kan khamtu, kan holh kan
nunphung le kan ca hmanh a kan hlohthlauter dihtu kan ralpa Satan khi nang na
zoh sawh ko lai maw? Keiteh ka zoh sawh ko lai maw? Ziah pasal kan si lo maw?
Nu sal kan si ve lo maw? Pathian nih tlukceo tein an kan siam ko tung. Kan
Bible zoh tikah khawika hmun hmanh ah ralchiatnak kong a chim ballo. Ralthatnak
lawngte a chim. Ralthat hi Pathian fial mi a si i, ralchiat hi Pathian nih a
huat mi a si. Khah! Delhi ahhin kan nih te hna nih thawngtha chim tin hi a har
ngai ngai. Ka donghnak a si kho men. Cucaah cah kan duh hna, kei zong kai cah ve mi cu hi pakua chungah hin a zate kan tuah khawh
lo hmanh ah “hruaitu nawl tal van ngai hna u sih” hruaitu nawl ngaih hi ram
thanchonak a suttung ngan bik a si. Cucaah Number 32:22-23 nak ahcun “ A hmai
ah ram cu tei a si hlan tiang nan doh ahcun, cu hnuah cun nan kir lai i sin le
Isreal ah Leiba zeihmanh nan ngei lai lo; cun hi ram cu Bawipa hmaiah nan vo a si lai .Sihmanhsehlaw, cu bangin nan
tuah lo ahcun, zohmanh, Bawipa cungah nan sual cang;nan sualnak nih an langh
hna lai kha vaa hngalh ko u.” ati. Cucaah Pathian nih cawmken le zohkhenh a kan
fialmi a kan hrawh piaktu raltha tein kan tei hlan tiang kan doh ahcun, cu hnu
ah kan kir lai i a sin le Chin ram caah zeihmanh leiba nan ngei lailo. Cun
Chinram cu nan vo,nan kheng chung sa a si lai a ti. Sihmanhsehlaw, hi kan doh
lo ahcun Bawipa sinah kan sual ti kha kan I hngalh dingmi a si. Pathian pekmi
ram caah raltha tein riantuan le doh hiPathian fialmi a si.A sinain kan doh lo
kan tuah lo ahcun Bawipa cungah sual a si a ti rih. Cucaah Pathian nawl kan
ngaihnak a langhnak cu kan ram dawt kha a si.. Nawlngaih lo cu Bible ah sual a
si a ti. Nang le kei Pathian nih Chinram zohkhenh thanchoter a kan fial mi kan leiba
kan i cham cang maw? Rak i tuak ve dingin tuzing caan ah kan sawm
(c ) Pathian sin kan Leiba : Paul nih Rome cakuat 1:14-16 chungah a timi
cu “ kei nih ka ngeihmi Leiba ngan bik cu amah thawngtha bia phuan hi a si,
thawngtha bia phuan hi ka zah pi lo a ti”. Thawngtha bia phuan kan timi hi phun
tampi in a um.A cheu nih an hmur an ka in thawngtha bia an phuan a cheu nih an
ngeihchiah chawva in an phuan, a cheu ca lei riantuannak in an phuan a cheu nih
an nunnak in an phuan, a cheu nifatin an nunnak ah khrihf nun zia dawh in an
phuan, thawngtha bia phuan hi phun tampi in a um thawngtha va chim le
evangelish va vah lawng khi a si lo. LCC
kan tlangtar ah John 14:6 ah Jesuh nih , “Keimah hi lam le biatak le nunak cu
keimah hi ka si a ti.” Cucaah kan miphun nih biatak kan tanh i dinnak ah kan
dir ahcun cucu Jesuh thawngtha bia phuan a si. Zeicatiah Jesuh nih keimah cu
biatak ka si a ti caah biatak kan tanh tikah hin Jesuh Khrih thawngtha bia kan
phuan a si.Kan miphun hmelchunhnak zongah biatak le zumhtlak sinak le dawtnak
zawnruahnak nun a ngei mi Vapual ai tahchunh mi kan si. Cu nun ai tahchunh mi
Chin miphun nihcun kan miphun cungah dawtnak,zawnruahnak, zumhawktlak sinak,
dinnak le biatak ah raltha tein kan dir a herh hringhren. Pathian nih hin a
sermi thilri vialte nih thangthat le
hlorh a duh. Asinain a mah loin sermi minung nih a duh ningin kan thangthat in
kan hlorh kho lo. Pathian nih a kan dawtnak hi minung kan cham lai tiah cham
khawh lo mi thil a si. Zeicatiah a kan dawtnak hi a ngan tuk i a thuuk tuk
hringhren. Neihchiah, chawva,rumnak, fimnak, thiamnak le thawnnak in cham khawh
a si lo. Asinain a duh mi thil pakhat te a um. Cucu ISamuel 15:22 ah kan hmuh “
Cun Samuel nih a thawh i, “Bawipa nih hin Bawipa aw zulhnak i lomhnak ngan a ngeih
tluk hin maw, Khanghthawinak le raithawinak ahhin lomhnak a ngeih ve? Zohmanh, nawlngaihnak hi raithawinak nakin a
tha deuh i amah bia ngaih hi tuukawng hna thau nakin a tha deuh” a ti. Cucaah
kan neihchiah, kan chawva, kan fimnak, kan thiamnak, kan thawnnak le kan
thazaang in thangthatnak nak in a nawl ngaih hi a duh deuh mi a si.Zeitindah
Bawipa nawl cu kan ngaih ning a si lai ti biahal awk a tha. Bawipa nawl kan
timi cu Kan miphun nih a mah kha number one chiah peng,dinnak kan tanh,biatak
kan tanh, pakhat le pakhat kar ah dawtnak, zawnruahnak kan ngeih i, thatlonak
kha raltha tein kan doh ngam,kan mah pum chungah midang ziarngeih duhnak
lungthin, hnahchuahnak, mi thil va firnak lungthin, tangka eihmuar duhnak
lungthin, Khrihfabu, community, miphun thencheuter duhnak lungthin, mah pumpak
thangthat duhnak lungthin, mah mi cung cuan duhtuknak lungthin, Nawlngeih
duhnak lungthin vialte kha kan hloh ta dih i mitoi ah kan i dor i hruaitu hna
nawlngai tein khuasak kha Pathian nawlngeih kan timi cu a si. Deuteronomi
15:5-6 ah kan hmuh mi cu “ Bawipa nan Pathian nawl kha nan ngaih ahcun miphun
tampi uktu ah kan ser hna lai” ati . Bawipa nawlngaih hi miphun tampi uktu
sinak zong a si. Miphun tam a uk khotu cu Pathian thluachuah mi miphun an si . Kan miphun nih thluachuah hmuh kan duh a
si ahcun mah nawl kan ngaih hmasat a herh. Cucu Pathian sin ah Kan miphun nih
kan leiba kan i chamnak sang bik a si.. Cucaah khawika na um nak hmanh ah a nawl ngai tein nun i zuam hna u sih.
Pathian nawl ngaih hia thawngtha bia phuan a si i, thawngtha bia kan phuan
tikah kan biak mi Pathian ai lawm, ai lomhtikah a fale kan cungah thluachuah a
tlung. Cu thluachuah hmuh a duh ve kan
miphun nih a mah nawl ngai tein nun kha i zuam ve hna u sih ti hi tuzing
can ah sawm kan duh mi hna cu a si……………………
Cucaah a cunglei kan
langhter mi kan leiba pathum kan cham khawh hnu lawngah Chin Miphun hi
thluachuah kan hmu lai. Nang hi Pathum hi na leiba a si ve maw? Asi ahteh na
leiba pathum chungah na cham khawh mi
zeital a um maw? Leiba cu cham ding a si tung. Bawipa nih a hna a tlak ahcun
thluachuahnak kan pek piak ko seh
No comments:
Post a Comment