Ka Thimmi, Lam Cung Ah A Tlami Mitthli

“Hun ruat ta rih ka tta, ka caah voikhat te in. Na nehhnu sin ka nun nih duhnunnak a nei hnga maw? A si kho lo, si kho lo… ka tta zei khua hme na ruah e? Ziah keimah nak in a fianglomi ruahchannak cu na thim”

Dawtmi he dawtnak chungah caan hmantti kha zei he dah nan tahchunh cio? Nan i harh cio lai. Dawtmi he nun i hrawmtti ahcun vawlei hi duh a nung ko. Voi tampi cu ka chuah ni thla hi a caante ah ka theih lo caan a  tam. Nihnih thum a liam hnu i ka theih hi a tlawm loh. Asinain April thla phak lai ah hin cun aho nih hun chimh zong um lem lo in a hung lang lengmang. Ka dawtmi Senri he kan i tthen ni le thla le caan a si caah si. Cucaah cun April thla phak lai hi ka ngaihlah peng  nak a si. Ka caah cun thla chia ah ka ruah i hi thla (April) hi cu ka huat ti tluk khi si. 

Ninu hun kan hngak ta ko rih hun ti awk ttha lo khin a sen ziahmah.. Khuamui nih a kan hngah, Sen zuapzap nawn  in a ceumi nika ceu sin a dawh a zual. Tlangbo kan ti nih zanlei a hun lawmtu thlizil nih hun i cawh ve hna kaw, a dawhnak a ttamhmawihtu ah a cang. Thli nihcun a sam a hun chim. I sirsawn nawn khin a hun ka zoh, a hun nih, kulhnak vamping bang rem tthiptthep tein a Ha tian, zawl lihliah tein a  biangsum, a hnarthlung rem khi… himmm.. a mit pum ttial dawh cu mu, cu lawng hlah e, khuasik lingcing hmanh ah a hno in a hno i a rak nem liplep mi ahmur no siksiak, a hmai ningpi in  i rual dih in ka hmuh khawh hna. A kut in ka vorhlei kut a hun ka hum, a kutcung in ka hun hum chih ve. Lunghrinnak umlo in  a piangmi a mit au nih ka caah a thinlung cu dawtnak in a khat ti a fiang. Maw khuazingpi, na thluachuah hi ka phu hme maw? Van in hun thlakmi khi sisehlaw cubang, ka lungtlinnak a liam in a liam ko.

Ka tta, ka caah van nun a neitu le ka vawlei pardawh valpa na si. Ka nun thluachuah taktak na si. Zeitindah kan dawtnak hi ka phuan hnga? Van holh khi hei thiam ninglaw ka va duh dah. Cuticun kan dawtnak hi diriam tein kan chimh khawh hnga. Ka thinlung hi na hmu thiam ko lo maw? Ka nun hi nangmah caah si i ka thinlung a neitu na si. Na dawtmi ka si hi ka lunghmuih tuk, ka lungsi tuk fawn. Zeitindah kan dawtnak hi ka langhter khawh hnga? Nifa ka nunnak tuin ka langhter ko kun lai mu….tiah  sermon bak in a hun  tthuat thluahmah.  Ka dawtnak cu nifa a nun in sermon ai tim. Kei tu cu lunghno phun khin kai la i ka hnarthlung a lin. Tthep lo in ka zoh, ka thinlung dihlak in ka dawtnak le ka nunnak hmanh in ka sunlawih deuhmi a si cu palh awkttha lo in ka mithmai ah khan a rak i fiang tuk ve. Ka ttang ah a hun i bek  i fek tthup in ka kuh ve. Ti hmanh kan karlak ah a zut hnga loh.

Nun ning i hrawm in saduh hun thahtti  cu a nuam bak teh.  Zeithil hmanh nih a kham khotu ding umlo ah ruah a si. Thihnak hmanh kan i hrawm lai “thih ah thihtti, nun ah nuntti” kan chiat ah siseh kan tthat ah siseh, kan cung i a tlungmi thil paoh kan ton ti hnga tiah aho nih tei khawh lai lo khi bang.

Aze!, a mui cang lai hih lawi cang usih tiah ka ttang i ai bekmi cu ka hun phawh. Kut i sih pah buin inn lei cu kan panh. Lung a hmui tuk hi zan lei cu!

Caan a rang ko. Zeikar ah hme zarhkhat tluk a luan manh e. Zaankhatte hmanh an inn len lo cu mangchiatnak phun ah khin ka ruah. Tu caan ttha lak duh ah voi dang tawn bang hoi hnu ka den hoi. An inn le kan inn hi aihlat ngai nain mirh zuai in ka lawi caan ahcun kan inn ka phak manh ka hngal tawn loh. Lam lailak ah “thuut” tiah ka dir i a bia ka hnathlam i a hun tthangmi nih zuaiiii… tiah a ka mirhter tawn. Keimah lawng lungsi taktak in ka lawi tawn. Inn ka phak in ihkhun cungah ka hun i hlonh, ih lai thlacam zong hngal bak ti hlah. Innleng tiang a hun ka thlah i, ka tta mitkuh thawtnak ah seh aw tiah “puukk” a hun timi ka ruah ah ka lunghmuih tuk ah khin zaanlai ko hmanh ah ka ihkhun cung in au thluahmah bak ka duh. A ka puuknak zawnte kha a lo sual lai tibang ka zapei in ka huh. Himhim… tiah aw thuum nawnpi khin ka mirh, ka lawmhtuk ah ka ke ka solh thulh, ka khel kai let thulh, ka au lo lawng bak khi teh a si. Cuticun zarkhat cu a liam manh hoi ko.

Tuzan belte voidang tawn lo bang kan inn mei a rak ceu. Ka Quiter  tum ka mak bak. Voidang ah a tu tik i kan inn mei a ceu lo ka fiang tuk. A ka lauter pah, ka thin hna  a phang pah. Ka khuaruah a har. Inn chung ka hun luh cu tapi hram ah ka nule ka pa cu dai tthiptthep tein ngawi nawn khin an rak tthu ko. Ziah a tu tiang nan ih bal lo tiah i phuhrung nawn khin ka guiter he Ihnakkhan lei  kal ka tim colh. Cu  dungdang ahcun  “ka fa nangmah dakaw kan in hngah cu” tiah ka nu nih  a hun ka auh colh. Eheh!, zeithil dah a cang hnga tiah ka thin a tur, an lungkalo thil hlah maw ka tuah tuhi tiah ka lungre a thei colh. Sinain  zei cukha ti lem lo in an karlakte ah ka tthu.  An mithmai a panh set loh caah an ka hngahnak a ruang zong cu ka hal ngam hna loh. An mah chim hmaisattu ka hngak.

Nu le pa hna nih fa le caah khua an ruahmi hi cu el ngam awk a rak ttha hrim loh.  An ton ciami sifah harsatnak fialte kha dawtmi fale hna nih tong ve sual hna lai kaw tiah sifah le nunhar lila kha an i chonh rih. An ton ciami harsat vialte,nilin lak ah, chuk le cho ah thlanti he, a sur thlu lo a han thlu lo zamttim le khuamang ah lam har zawh le haa lengmang i ttuan ttualmal ko zong i nunning kel tthiamtthiam. Cu tluk i nun sifah le harsat cu dah ngai, pupa ro takmi khi bang kan i tthen khawh hngin lo cu. Cubantuk harsatnak vialte an  mit hmaika i an fa le nih kan ton ve dingmi cu a ruah an ruat kho hrim loh.

“ka fa, na kal a hau ko.  Nan caah thlacam dah ti lo tuah khawhmi kan nei ti lo. Nule pa san kan tlailo tuk i nan hmai kan in kap hrimhrim hna lo. Kan ngaithiam hram ko u mu ka fa. Nan nu le nan pa cu hihi kan si ko cang. Hmailei nan nunnak cu Pathian kut ah kan chiah ko cang” tiah an bia an donghter. Zeitindah an bia cu ka leh hna hnga? Ka hnarno a ka ttam, ka hnakhaw a lin i ka dang ah thingtum hrolhmi bantuk in ka cilsa hmanh dolh ka harh. “ka fa thaizing cu rian zong tlai duh hlah mu, kiptuh nan i thawh lai i kualtlawn lai nikhua ahcun na tha i damh mu. Khah! ka fa a tlai cang hi va it cang, na mitkuh a cim sual lai lo”.  Zei bia hmanh chimlo in ihnak khan lei ka panh.  Ka it, ka mit kaa chinh kho ti lo, ka mitthlam ah ka Dawtmi Senri le biahalnak lawngte a ra cang. Ka lu a rit, kai tengtele. A tu le a tu ka khupthal ka let ka sivangh ka celh lo. Thaizing a chuak lai i Senri chimh lo awk a ttha lai lo. Zeitin hme ka tuah ne lai?

A thaizing zong voidang tawn bang thaithawh ei hlan in Senrite inn lei cu ka panh hoi. Innleng ah fang a rak khei. A hun ka hmuh in “Eheu…good morning? tuzing cu na mang a ttha pah hlah maw  tuhi na ttuan ko e. thawh tuan na ziak ko lai tuhi, tuzing cu na dawh deuh rua heheee.”

Aw a ttha ko. ( Ka lungthli te khin cun dai, zaan khuadei nangmah kan ruahnak ah ka hngilh leh lo cuh).Tuni zei tuah ding na nei maw Sen? tiah biadang zei chim lem loin ka hun hal. Aih nei loh, thing voikhat in ka phur lai i cucu si ko. E aw… sicun kan zul lai. Kei zong tuni cu ka din ve lai.

Si maw vantthat, na eikhim bak in van ra mu. Tlangah kan kai pah lai i zanlei deuh zong ah kan tlungte ko lai. E aw aw si seh ka hun in sawmte lai. Rawl-eikhim in thingphurh ahcun kan ithawh. Nupa tuahkhat hei ti ruam khin a hnulei te cun ka zulh. Thing hmun ah a sei a chiah ta i tlang  lei ahcun kan kai. Hi tlang hi kan khua nungak tlangval nih sunhsak ngai mi a si i a min zong “Tlang Lung Pi” tiah  an rak bunh. Lung lianpipi voi ngawngaw ai chawnhmi a si i thuttonak ah a rem taktak. Khua hun cuanh ah lung a leng duh ngai. Fing tlang hna, tiva (Tiao) kuang hrawn, khuadi le meithang lunglen an phur taktak. Kawi Uk te pawl he kan rak kai tawn i Ttial Uk Thang hla phanmi “Ngun kung valpa ka si lo ca, chaw ttha can ah ka nun pe ning” timi hla kan rak sak, “Ka dawt ka hmuh lo cun ka nun hi san a tlai lo” tinak zawn kan hun phanh lebang ah khan cun a ngerh bak in kan rak i ngerh. Ttang cumh in “thinlung nih ka dawt zul zungzal” tinak zawn a donghnak zawn kan hun phak ah khin cun Kawi Ceu lebang cu a hnuhdawh hrulh tawn.  Cutluk cun tlang lungpi nih mi lung a lenter khawh ve.

Lungcung ahcun kan tthu. Ka mithmai a panh kho ti loh. Tuchun hi ka dawtmi he kan lentti caan a donghnak si ding ka ruah ah ka khuaruahmi ka peh ngam ti lo. “ka tta na dam set lo hlah maw na mithmai a panh lo ee, na lungtlinlo nak ka tuah sualmi dah a um ee” tiah siaremlonak mithmai he a hun ka hal. Ka panh kho nalo in ka panhter i, “Ka Dawt Sen, ka lungtlinlonak na tuahmi pakhat te hmanh a um lo. Na ka dawtnak hi ka lungsi tuk, ka lung a tling tuk i ka lunghmuih tuk fawn. Nang ka dawtmi na si hi zei tik hmanh ah, khoika hmun hmanh ah le zeitik caan hmanh ah ka chir lai lo. Na duhning bang kan dawt khawh lomi tu hi ka lungsi lomi a si ko, ka ngaithiam mu. Ka thinlung tu hi ka hmuhpiak thiam mu” tiah holh-aa bantuk khin taap pah lengmang in ka hun leh. “ka tta na bia cu ka sia a rem lo ee… a ka tlau taak ding pei na lawh cu. Hi hnu cu kha bantuk bia kha chim ti hlah” tiah ttah bu in ka ttang ah a hun i bek colh. 

Fak nawn in ka hun kuh i ka reh chih. Ka thinlung chungah a uammi fahnak viarte cu mitthli in an hun i phuang. Ka Dawt Sen, ka thinlung hi na hmu thiam maw? Kan dawtnak hi……”. Cu vial ahcun hngakchia vun sihmi khi bang nguingui thlakthlak in a dong kho ti lai lo bang, a mitthli nih a hmai a phiah. Zeitin hme ka tuah ne lai? Chim ning law a tuarnak ka zohsawh kho ngai hnga maw? Chimlo in um ning law, tthen ah a fak bikmi cu a ruang chim ta loin tthen  a si ti si hoi. Zei ton ko hme kan ton ee… maw kuazing lairel ngai hi. Caan nih tlaih awk ttha hlah, nika a chun hnu manh cang. A zei si hmanh ah tuchun ah hin cun chim awk a ttha hrim lo, tuzan ah ka chimh te lai i a si sining in si te seh. Kal lo zong in ka um mei te ko lai tiah ka lung ka thlek.

Thing hmum ahcun ka hun ttum i thing a senh dih in kan tlung. Inn kan phanh in, Khah Sen ka lan colh lai i tuzan ah ka rak ra tthan lai mu.  aw, tuan te in rak ra mu.

Ok.

Zaan riah khim bak in ka choi colh. Tuzan cu himh ngenge cu  a hau cang. Ka thintur a rang chin lengmang. Zaan hung tlai deuhdeuh chimh ka harh deudeuh. Sen, inleng ah tthu usih, thlapa a chuak cang khi kan cuan pah lai tiah ka hun sawm. Aw siseh” a ti rual in a tho i innleng thutden saumi cungah kan tthu. Azei si hmanh ah chim ko cang ning, ka chim ngam lo ruang ah thaizing a thawn hlei lai lo, tuzan ka chimh lo ahcun thaizing a chuak lai i a lungfah lawng si loin thinhun nih a cawh sual lai tiah ka thutnak cu ka hun i rem. Aaaa…. Sen… ka hun ti i ka bia ka peh kho ti loh. “aw, ka tta zei dah chim ko” ka bia ka peh kho hlei loh. Veeeiiii… ka hun ti tthan,”aw… ka tta chim hme, rak ka chim, zei dah na lungah na uammi si?” Sen, tuchun ah khan chimhkan timh cang nain kan chim ngam lo. Thaizing hi ka thawh ve lai” tiah tlang phut in ka hun chim colh. “Haa…. Rak ka tihram hoi hlah, a huaha lo ah ka lung na ka hnoter hoi lai” tiah chol ko in  a hun ka leh. Bialo si ne, zeitin hme ka tuah ne lai. Ka Dawt Sen, ka chimmi lungsau tein ka ngaihpiak tiah kan nawl” tiah ka hun ti i cu vial ahcun a mithmai a panh set ti loh. 

Thil sining cu ka hun chim. Chungkhar khuasak ning siseh hmailei i saduhthah vialte ka hun chim dih tik ahcun a ik tuknak ah a punm tein a hnin dih. “A si kho lo, si kho lo… ka tta zei khua hme na ruah e? ziah keimah nak in a fianglomi ruahchannak cu na thim? Ka tta?” tiah ik thluahmah khin ka angki hngawng in a ka tlai i heh tiah a ka thin chih, ka ttang ah a bek chel. Ka dawt bikmi Sen,  kan caah Pathian nih khua a kan khan piakmi cu kan hrial kho lo mu. Ka Dawt Sen, Pathian nih kan saduhthah tlam a tlinter ko lai. Ttap ti hlah, ngam cang kan dawtnak na hngalh ko tung ngam cang. 

“Aww… tthen kan i siang rih lo caan aw liam rih hlah” ti awk nih ttha hlah. Khah Sen, fak tuk na tuar dingmi hi ka duh lo mu. Lungcan ipe law Pathian sin tuah thla kan cam lai mu tiah ka hun hnemh ttualmal ve. “Ka tta zei tin hme ka tuar khawh lai, hun ruat ta rih voikhat tein. Na tello in ka nun nih duhnunnak a nei lai lo.

Vawlei thar ah keimah lawng chiahtakmi bantuk khin ka nun a king tuk lai. Asinain ka tta na thimmi lam na zawhmi ah sual kan phaw lo. Kan dawtnak le kan sianlonak ruang i a tlami ka mitthli hna hi na lam thluan ah thluachuah an phurhtu ah cang hram hna sehlaw na lamtluannak tu ah cang hram hna seh mu. Ka tta a tlai tuk cang i va lawi cang mu, na mitkuh a cim lai lo i mitkuh cimlo khualtlawn cu a hlei in na ba sual lai mu” tiah ik lengmang in lawi cu a hun ka fial.  “Aw, siseh ka dawt Sen mangttha tuk mu thaizing ah kan i hmu tthan lai mu”. Voidang zaan i mirh zuai i ka lawi tawnnak lam kha, ka donghnak zaan ahcun mitthli le thinlung kekkuai in zawhmi lam ah a cang.

A thaizing cu a hung chuak, khualtlawn thawh lai zing ciammam mi lut chuak le an dong loh. Thlacamnak hman tthatthi in kan tuah kho loh. Thla kan cam dih in rawl cu kan ei. Kan khim le cangka ithawh tuan ko usih kan ti i kan i thawh colh. Khua chuah hauka ah khin ka kalpi hawi pawl le a thahtu hna cu an rak i tlar tthup ko. An kut an i tlai hna i a cheu a ttap an um, cu lak ah heh tiah a rak ni lenmi zong cu an um ve. “Dam tein vung kal ko ne ulaw” tiah pakhat hnu pakhat kan kut kan hun i tlai hna. Zapi karlak cun ka hun chuah khawh bak ah khin angki sen te ai hnuk i sei a phurhmi nih a kut a hun ka chanh. Ka dawtmi Senri a si. A hmur a thir, a kha a cih i a mit chung i ai dilmi mithli pum tete cu a biang cung ah an hung tawlh ziah ah. Ka zoh ah ka mit a mui, ka dang a ka khar. 

“Ka tta cung Pathian tu nih in zohkhenh ko seh mu, dam tein ka tta mangttha” 

tiah a aw cikdot thluahmah in a hun ka cah. Mipi ka hmu kho ti hna loh, ka dawtmi biang cung i a tlami mitthli nih a ka phenh dih ko rua. Ka mit chung i a dilmi a hun i sat phut ve. Ka sum kho ti lo i ka zuan hnawh i ka kuh, ka reh chih. “Ka dawt Sen ton tthannak Pathian nih kan ser piak hram ko she mu, Sen… mangtha tuk ve mu”. kan liam hlan lo a tu le atu ka hnu ka mer lengmang. A nih zong ni a ka cuanh peng ve. Cuticun kan mitthli cu lam cungah thla thluamah in, “Ka tta dawt byebye….Ka Dawtmi Sen byebye….” tiah ka kut van ah kan hlirh.

A donghnak ka dawtmi Sen (Senri Par Sung) sin in cakuat.

Dear

Ka Dawt bikmi ka Ta Tluang, na dam lio a si lai tiah zumhnak ka nei. Naihrawng cu ka mangah kan hmuh lengmang i ka lung a Tthalo ngai nain na dam lai tiah ka zumh ko. A tu hi Hakha ah ka um lio a si. Ka tta kan ngai tuk ee. Sinain na thim lam ah khan sual kan phaw hrimhrim lo ti hi ka theihpiak peng mu. Caan khat lio na nun an hrengtu le semmawng bang an thlimtu ka si ka ka lungsak tuk. 

Kan dawtnak hi zei tik hmanh ah ka chir lai lo. Na dawtmi ka rak si kha ka lunghmuih tuk. Cun mu ka tta kan ico khawh lomi ruangah nangmah le nangmah kha i mawhchiat  hrimhrim fawn hlah mu. ka thinlung ah cun ka co hmasa bikmi na si ko. Ka tta ka lung a ummi hi hun in chimh dih ka duh tuk ko nain a caan ka nei ti lo. Dam i zuam mu. Dam tein na um i na thawngpang ttha ka theih ahcun cucu ka lawmhnak bik a si ko cang. Ka tta dam te thawh um ahcun thaizing khi malay lei ah ka lan ve lai. Ka tta kan zawhmi lam a dan hi cu a poi hringhran ee… dam tein ka phak khawhnak ding ah thla tu rak ka campiak ve mu. Mangttha…

Na dawtmi Sen

By; Salai Tluang Zel