NAZARETH JESUH KEHRAM AH MISUALNU AA PHUANNAK

“Minu, khua zei ah dah an kal dih? Nangmah sual phawtu dingah pakhat hmanh an tang kun lo maw...? Kei zong nih sual kan phaw ve lo; va kal law a sual bel va sual ti hlah,” (Johan 8:10-11
                 

Ka min cu Mary Magdalin a si i, 'Mary' tiah an ka auh tawn. Kan um tawnnak cu Galilee peng chungah a ummi khua pakhat, Magadan an timi ah a si i Galilee rili kam ah a si. Judah miphun kan si i, ka    pa cu Hosea a si. Misur dum pakhat kan ngei i, cucu kan pipu chan lio in an rak tuah cangmi dum a si.

Tuu (sheep) pahnih kan ngei, ka dawttuk hringhran hna i Galilee rili kam hna ah kan va leng tawn. Galilee rili ah ngatlaitu hna an cawlcangh ning hna cu zoh a nuamhtuk caah ṭhep loin ka zoh tawn hna. Sur an vorh lio hna cu zoh nuam ka tituk ah hin va vorh ve ka caaktuk ve tawn.

 

               

Ka nu nih hin biatak tein lam a rak ka hruai; innchung thianhhlimh ning le cawlcangh ning le thilpuan bil ningcang hna cu biatak tein a rak ka cawnpiak tawn. “Nikhat khat ahcun va hna na ngei te lai; cu caah inn chungkhar khuasak tuntuk ning vialte hna hi na thiam dih awk a si...” tiah a rak ka ti tawn. Cu ruangah biatak tein ka cawn ve tawn. Ka pa cu zanlei ah a rianṭuannak in a rak tlun tawn ah hin ka nu nih cun awnem tein a rak don tawn i, ka pa cu a rak i lawm ngaingai tawn. Ka nulepa bantukin nuva aa daw thiammi hi an tam ka zum lo. Zanriah kan ei lai ah hin YAHWEH (Pathian) sinah kan nunnak kan ap tawn i; David phuahmi thangṭhatnak hla hna, Efesa thangṭhatnak hla le Korah fapa hna thangṭhatnak hla hna in, YAHWEH cu kan thangṭhat tawn. Zanriah ah barli changvut hna, grape thei a romi hna, theihang phunphun hna le khuaitizu hna cu khim tein kan ei tawn hna. Rawl ei khim ah kapa nih cun a phei cungah a rak ka ihter i, a rak kan hringsortu Abraham, Isaak, Jakob kong hna le Egypt ram ah a rak kan hringsortu hna sal an rak taan lio le hruaitu ropui Moses konglam hna cu a rak ka chimh tawn i, ngaih nuam ka rak tituk tawn. Cun ka ngaih cim lomi cu Messiah kong hi a si lai dah; rak ra zok sehlaw a kan uktu Rome pawl hi an ci van mihter dih hna seh law.... ka rak ti tawn.

               

Ka hung upat deuh hnu ahcun ka mui hi aa dawh ngaingai si lai dah; pa pawl nih hin an rak ka duh ngai tawn. Sihmanhsehlaw Messiah hringtu a siloah, Messiah nupi si cu ka rak i ruahchan ve ruangah pa pawl nih an ka duhnak bia cu ka hna ah ka rak luhter bal lo. Cu caan lio ahcun prophet Johan hi a rak lar ngaingai; a ralṭha ka ti ngai i, ka rak tlaihchan ngai fawn. Farasi upa pawl hna le Herod Antipas pi hmanh a sik ngam hna i, a thawngpang nih cun kan khua le a pawngkam khua vialte cu a cul dih cikcek tawn. Mi ṭhenkhat nih cun Messiah a si an zumh; sihmanhsehlaw ka pa nihcun, “A si kho lai lo, a pa cu tlangbawi ṭuanmi pei a si ve ko cu, a mah zong nih pei, ‘Kei cu Messiah cu ka si lo... (Johan 1:20), ka hnu in a ra dingmi cu a um ko, kei hoi hna cu a kedan hri phoihtu hmanh ah kaa tlak lo..’ (Johan 1:27) a ti ko cu teh,” a ti tawn i kei zong nih ka pa chimmi cu ka zumh  ve. Cu can lio ahcun Rome ralkap a ṭuanmi, a mui aa dawh ngaimi pa nih hin a rak ka duh ngaingai i, kei zong nih aa dawhtuk ruangah ka duhtuk ve. Sihmanhsehlaw ka pa nih mah pa ka vat dingmi cu a duh ka zumh lo caah ṭha tein ka chawnbia ngam tawn lo. 

Nikhat cu mi an rak tli thluahmah hna i, Galilee rili lei an panh hna, “Nazareth Jesuh, Nazareth Jesuh, bia a chim lai khuaruahhar thil a tuahtu pa kha,” tiin an au thluahmah hna. Kan thlalang-awng cun ka hei cuanh hna i lawng cungah minung pakhat cu a ṭhu i bia hei chim sehlaw ka dawhter ngai. Mitampi nih an ngaih piak i, va kal ve ka duh ngaingai. Ka hei zoh peng ko i, cu tlawmpal ahcun mipi pawl cu an ṭian dih hna. Cu lio ahcun pa nganpi pakhat cu a hei chonh i minung pali hrawng hna nih lawng cu an hei nam i, ti thuhnak lei ahcun an sur cu an hei cheh hna. Ka rei! a tamtuk ning bak cu!! Ka ngakchiat tein Nga tlaitu hna nih sur an cheh cu ka hmuh lengmang ko hna nain kha tluk tam in an tlaih cu ka hmu bal lo. Lawng dang pakhat cu an hei auh i cu lawng pahnih ahcun nga cu an khat bak ko!. Cu tlawmpal ah mi pumruaṭha ngaimi pa pakhat cu Nazareth Jesuh an timi pa hmaika ahcun a khuk a va bil i, lomhnak bia va chim sehlaw ka dawhter ngai. 

 Ka nulepa nih Jerusalem khuami Reuben, phunglam a hngal ngaimi pa cu vatter an ka timh i ka zenh ngaingai. Ka lungchung te cun Rome ralkap pa, Maximus cu vat ka duhmi a si. Midang vat cu zenh ngai ko hmanh ning law, ka pa bia cu ka el ngam fawn lo. Reuben he cun hamnak cu kan tuah ko nain, ka dawtmi Maximus cu ka ngai zungzal ko. Midang nupi ka si lai ti kaa hngalh chung vialte cu ka thinlungah hin nuamhnak a um kho lo i nuam lo ngaiin caan ka rak hmang tawn. Ka dawtmi Maximus cu chikkhatte komh zong a si kho ti lo, an kan lunghrinh sual ahcun lungin thilak in an kan cheh ding khi kan si ko hnga. Komh ka duhtuk ko nain ka ngamh hrim lo, ka ngaituk hringhran tawn nain a caah ka si kho ti fawn lo.....

Kan i ngei thai cang nain ka ruahning ahcun ka taksa lawnglawng hi a ngeih; ka thinlung cu Maximus ka rak pek cang caah a ngeih chih kho hrimhrim lo. Ka vapa nih cun a dawt cu a ka dawt ngai ko nain kaa nuam kho hrim lo. A zia hrimhrim si ve lai dah! a duh cettuk ning te hna, ai ti thiam khawh ning te hna hi ka huatuk hringhran i nau ka pawi lio hna lehbang ah hin cun kirtak diam hi ka duh tawn.
Nazareth Jesuh cu a thangchiat lengmang tawn i Messiah a si lonak hna cu a chim duh ngaimi bia a si tawn. Nazareth Jesuh nih, ningzak ngaiin rak umter bal sehlaw ka dawhter ngai. Thinhar awk hi a hmu khotuk tawn i kan i si lengmang ko. Ka duh ngai caah ka vatmi a si lo caah ka duh ningin um aa tim ve lo hrimhrim in ka hngalh. Cu caan cu Judah pawl hna nih nu dirhmun cu niamtuk ah an chiah lio caan si ko hmanhsehlaw ka nundawhnak hna le ka chuahthiam ning hna cu Galilee pengah a thangmi ka rak si ve caah keimah cangte cun ka rak i uah ngai ve tawn.

               

Ni le caan hna cu liam lengmang ko hna hmanhsehlaw, ka duh bikmi pa Maximus cu philh ni ka ngei kho hrimhrim lo. Ka zanmang hna ah i mang phanh in Galilee rili kam hna ah kan va lengṭi i, a cak ngaimi a bantha cun a ka kuh, nem tein a ka pawm tawn. Ka van i ṭhang i ka dawt khawh bak lomi ka vapa pawngah ka rak ih caah ka ngaih a rak chiatuk tawn. Cu ka dawt khawh lomi ka vapa he cun fapa pakhat kan ngei i, a min ah Solomon a si. Ni 8 a si ahcun a cuarpartan dingin Temple ah kan va kal i, pa vialte lakah ka dawtbikmi pa Maximus cu ka va hmuh ṭhan. Rangkeng cungah ṭhu in a rak i chok len ko i a van ka hmuh bakin a ka upatnak langhternak caah a lukhuh cu chikkhatte a phongh ta, kaa lawmhtuk ah ka thin cu dutdut in an tur thluahmah. Naute cu a cuarpar kan tan dih cang caah inn lei panh in kan tlung ṭhan. Nazareth Jesuh cu khuaruahhar thil a tuahmi ruangah a min a thang chinchin i mizaw a damtermi hna, nga le changreu a karhtermi hna nih cun Galilee le a pawngkam khua vialte hna cu a tlirh dih cikcek hna. Ka vapa nih cun a huat ngaingai caah a theih hngan ah Jesuh ṭanh deuh in biachim ding hi cu a rak ṭihnung ngaingai.

               

Nikhat cu kan misurdum ah keimah te lawngin ka va kal; thopaw an tam hringhran, laikeng biangnak pawl zong an tam ngai. Dun chung i a ummi pangpar dawhdawh hna zong nih ka lunglennak an hnem kho hrim lo. Lungleng ngai le chungpil kho loin misurthei hna cu i ka ei lio ah rang tlik thawng cu ka theih i ka van zoh cu ka philh khawh lomi pa Maximus a rak si ko!! Ka dawt tukmi, Maximus ka van hmuh cu ka sining (mi nupi) hna kaa philh dih. A nih cu buaibai lo te le i fit ngaiin a rangkeng cung cun a van ṭum i... ka duhnak cu a zual bantukin ka hngalh.  A van ka naih deuh i, “Na dam ko ti ? Va dang na ka ngeihtaak hnu cun ka nunnak nih lamding a zul kho ti lo. Nangmahte lawng na um lio ah rak in ton kaa tim tawn ko nain caan rem ka hmu kho hrim lo. Dum i na kal kha kan hmuh caah kan van i zulh colh,” ti pah in ka ke hram ahcun a hung ṭhu i panh sirsiar a mi zoh ah ka uai colh. Zeihmanh ka chim kho lo i, ka zoh cim fawn lo. Ka thinlung chungah a rak i hngilh cangmi ka rak duhtuknak cu a van i hlau ṭhan. A van ka pawm i, i chang dingin thazaang ka ngei hrim lo. Mi nupi ka si kaa hngalh ko buin, ka duhnak cu a luan in ka luang. Kan i dawtnak haak cu a hung kau veve i a zalonnak Olive thingbur tangah kan va ṭhial. Zeihmanh zahnak thinlung kan ngei kho ti lo i hi pa hi peih ka herhmi cu a rak si ko hi tiah ..... Ka thilthuam hna cu duhsah tein a phoih hna i pumsa duhnak ruangah ka thawpi cu ka van i chuah i... sualnak ahcun kan tlu ṭi cang. 

 Cu lio ahcun thawngpang kan theih i kan mahlei panhin minung 10 hrawng cu rang ngaiin an rak tli. Kan sin an rak phak cun thinhuntuk nak muihmai he an van ka meet colh. Taklawng in ka um lio a si caah ka ning a zak i ka thilri cu i hruk kaa tim; sihmanhsehlaw an siang lo. An van ka dirter i, “Fihnungnu, thi lakin kan in cheh lai,” tiah an van ka hroceer colh. Vailam cung i hei thlai te hna le lungin thi lak in hei cheh te hna hi a ṭihnungtuk mi i thahnak le ningzaktuk a si caah cu bantukin an ka thah ding cu ka ngaihlahtuk ve ruangah ka ṭap thluahmah. Minung cu an van i zul thluahmah hna i chikkhatte ah ka pawngkam cu an hung khat ṭhup hna. An hmaika ahcun taklawng in an ka dirter i tlulak, tlulak in an van ka bengh chih. Cu lio ahcun khualaicir ah minung pakhat hi a rak dir ko i a pawngkam ahcun minung tampi an rak um fawn. A muisam cu ka hei zoh i a mui aa dawh ngaingai, a bia a nem i dawtnak le zaangfahnak in a khat ti cu hngalh khawh colh a si. A sin ahcun an ka kalpi i Farasi pawl nih, “Saya, hi nu hi pa aa duh lio hrimhrim ah kan tlaih. Kan phungah Moses nih phung an kan pekmi cu, cu bantuk minu cu lungin thi lakin cheh hrimhrim awk a si lai ti a si. Nang, zeitindah na ruah?” an ti. (Johan 8:4-5) Nazareth Jesuh nih cun duhsah tein a van ka zoh i a van ka hmuh colh in ka hngalh. A mi zoh cu dawtnak in a khat dih bantukkhin ka hngalh i, cubak cun ka sualnak vialte hna cu phuan in a hung lang dih cang! A mizoh ning ahcun a ka ngaihthiam dih ti ka hngalh khawh.

                 

Cu tikah Nazareth Jesuh cu a kun i vawlei ah khan a kutdong in ca a ṭial caah ka khuaruah a hartuk! Ka thihcaan a nai cang ti kha ka hngalh i ka lungretheihtuk ah hin thlanhripi nih aa ka peih. Ka rak ṭihzah ngaimi Nazareth Jesuh hmaika i mualpho ding cu ka ning hrim a zaktuk! Cu lawng a si lo, ka fapa Solomon kha ka ruat i a nu tel loin hi vawlei harnak a van tuar dingmi cu ka zaang a faktuk hringhran!

“Saya, kan cheh cang lai hi awh, a ca’h hin thih tuan a ṭha deuh lai,” an van ti i, keimah chehnak caah lung ngan pipi hna cu an i put cio hna. Nazareth Jesuh nih duhsah tein mizapi cu a zoh hna i, a cawlcangh ning ah a bawibikmi, nawlngeihnak in a khatmi le zeizong vialte cungah nawlneitu a sinak cu hngalh khawh colh a si. Nazareth Jesuh cu bia an hal chih lengmang caah ding tein a hung ṭhu i, “Nan lak i sualnak pakhat hmanh a tuah bal lomi nih chep hmasa bik seh,”(Johan 8:7) a ti hna! Ka zumh lo tukmi bia ka van theih cu ka khuaruah a har tuk hringhran!.

 Cu tikah lungtum a tlak  i a rilh thuahmah ko kha ka theih...... Ka ruah lo ningin khamh ka simi cu kaa lomhtuk ah kaa lomhnak mitthli a tla. Khua ka van cuan i Nazareth Jesuh le a zultu hna lawng cu an rak tang cang i an van ka zoh dih. Nazareth Jesuh nih cun ka mit bakah a van ka zoh i a mit au ahcun mi a dawtnak dah ti lo, a dang hmuh awk zei hmanh a um lo. Ka duhtuk mipa Maximus mit au le ka vapa nih ka taksa mitthitnak mit au bantuk a si ve lo. Ka sualnak a ka ngaihthiam i a ka khamh ti cu fiangtuk in ka hmuh khawhmi a si. “Minu, khua zei ah dah an kal dih? Nangmah sual phawtu dingah pakhat hmanh an tang kun lo maw?”(Johan 8:10) a van ka ti i a aw cu dawtnak in a khat ti ka hngalh caah ka ngaih a chia tuk hirnghran! Ṭihpah ngamhpah in, “Bawipa, a hohmanh an tang lo,” ti lawng ka chim khawh i ka ngaih a chiat caah ka mitthli hna cu thlauh khawh loin an luang thluahmah. Cu tikah dawtnak in a khatmi Jesuh nih cun, “Kei zong nih sual kan phaw ve lo; va kal law a sual bel va sual ti hlah,” (Johan 8:11) a ka ti.

 Sualnak va tuah ti hlah a ka ti maw! Ka sual ruangah a thi dingmi ka si ko nain, “Nan sualnak cu senduk bangin sen ko hmanhsehlaw hawhra bantukin ka thianter lai,” a rak ti tu Jesuh nih khan ka sualnak cu a ka ngaihthiam caah sualnak cu ka tuah ti hrimhrim ti lai lo. Ka phunkhat pawl nih phundang in an ka zoh ruangah sualnak tuah aa tim ti lomi ka si lo. Minṭhat duh aa timmi zong ka si fawn lo, a ruang cu Nazareth Jesuh nih ka sualnak a ka ngaihthaim i Nazareth Jesuh thawngin sualnak tuah ti lo ding tu ka si deuh e............

               

 Hi konghe pehtlai in Rev. Dr. John Cuai Sang hla phuahmi;

1.Mi tampi au thawng kha ka theih

Zohhmanh mi zei dah an si hnga

Miding bik ai ruatmi hna le

Misual hlawhhlang nu

Mibu hmai ah kan Bawi Jesuh

Thinlung rethei ngaiin a dir

An thinhan au nak aw thawng cu

Minu kan cheh lai

2.An hei hal len sual kawl duh ah

Dawtnak in a khatmi Bawipa

Minu lungin kan chep lai maw

Nang nih kan chim tuah

Sual tuah bal lo miding mi nih

Chep hmasa seh misualnu cu

Zei a chim kho lo thihnak lawng

Lungdong in a hngah.

                “Bawipa ka ṭih, nang tello cun Sehtan kut chungah,

                Jesuh dawtnak kong hngalh na duh ahcun,

                Jesuh nih a khamhcia misual nu kha va hal law,

                An chimh ko lai Pathian dawtnak sung cu......”

3.Ka zoh ngam lo minu hmai cu

Sualnak ruangah thir le phang in

Zei a chim kho lo thihnak lawng

Lungdong in a hngah

Ruahchan awk zei a ngei ti lo

Bawmtu ngei loin misual nu

Zei a chim kho lo thihnak lawng

Lungdong in a hngah

4.Minu nak sual tammi kei hi

Bawipa na hmai ah ka dir ve

Sehtan kut thihnak ṭihnung in

Misual bik kei hi

Bawipa na ka dawt hringhran caah

Kei thih ding caah nang na thi cang

Kan cham kho lai lo ka nun chung

Bawipa na dawtnak.

By, Victor Mang Hlei Hirn (Sialam)

Facebook - Victor Mhh Fambawl