Kan Lai Mino Sining le Thil Hrukaih Ka Hmuh Ning"

By; Salai Tluang Zel

=================================

Mifim, Miruahnak kau, lungthin a picalmi, Chungkhar zohkhenhnak tthami tang i a tthanglianmi le nuncan ziaza a tthami hna cu an thil hrukaih in theih khawh zau an si tiah an ti. A hmunhma, a zawnkhan le thil sining an zoh thiam i, cubantuk hmunhma le thil sining he a tlak ningin thil an i hrukaih tawn ti si. Cubantuk an thil hrukaih ning le an tlonlen ning nih cun ttihzahmi nun neitu ah a chuah hna i upat awktlak nun, zohchun awktlak nun tiah kan ti tawn hna. Lai Mino tampi zong kan ram in kan hung chuak i kan ramnak in a that deuhnak hmun, ram tha deuh kan hun phan. Ram tthat deuhnak hmun kan hung panh bak in, mitampi kan lungthin ah “kan umnak ram ai thleng, thil sining zong ai thleng” timi ruahnak nih hram a hun thlak colh. Cu hram cu a hung tthang ziahmah i, kan rak i chuahpimu kan kokkek nun le kan sining kha cawl kho lo in a hun ttem chin lengmang.

Tikah, mi zeimawzat cu kokek sining kha thi lak in a kan ttem hna i kan kokek sining kha kan philh tiawk tluk dirhmun a phanmi zong kan um. Kan kokkek sining sin in kan tlau, kan holh le kan ca nak in mi phundang ca le holh ah ai lunghmuih deuh zong kan tam cang. Kan nunphung kha zei a si ti hmanh hngal set ti loin miphundang nunphung le thil hrukaih tuah kan mit, kan lungthin a tla deuh cang. Asikhonaloin mi phundang hrukaihmi kan i zalh i an tlonlen ning kan cawng. Laitlang a um lio ah a khup langh hmanh a ngamh lomi nih elzim tiang in bawngbi tawi, skirt tawi i hruk cu zatlang nun pangai ah an ruah cang. Laitlang i ngapih le anthur dinhhang te he zingzaan ai chang tawnmi nih, Rawldawr sangsang le eidin thawthaw kan banh. Kan zaanmang manh ballo tirawl kha kan khuasak hmanh tuaktan loin kan fuh panh. Rawldawr le hmunsang deuh ahcun mi nunsang le ram sang hmun a thudir ko khi kan lo.  

China, japan, Korea, Singapore le Thailand tbk.. hna ahcun cubantuk mi cu tampi hmuh awk an um ko lai. An ram le thilsing nih a pek pin hna ah, khi bantuk in khualai le zatlang ah hmuhmi minung pawl cu mirum, chungkhar lian pipi le mahtawk in ai uah ve mi an si. Cubantuk in India ram khuapi deuh zongah hmuh awk an um len. Cu hna pawl cu anmah Indian pawl hmanh nih, Indian mirum le duhtawk in khuasa khomi ah an ruah hna. Indian a si lomi pawl tucu Kawltluang le India ramnak in ram tha (Rupees nak sang deuh a hmangmi) deuh hmun in a rami an si lai tiah an ruah hna. Cu bantuk hna lak ah, kan nih laimi zong ka van i cawh ve tik kan thilhrukaih le kan tlonlen ning an kan zoh i, “khoika ram i a rami dah a si hnga? Mirum chungkhar a si lai, mah duhtawk in khuasa kho a si lai siloah, fimnak sang a ngeimi a si lai” tiah an kan ruah colh ve. Cu lio i Taxi hmanh hlang kho lo Autaw ricksaw bak kan van hlan, cu hmanh a man ah kan van buai rih.

Khoika Holte sang ah dah a kal lai tiah a hun ruah lio i khuapi chung khuahriang lei kan van chim, cu hmanh ah Address kawl chom hau a van si rih. Cuvial ahcun kan tlonlen ning, kan thilhrukaih le kan sining cu a bingtalet in an hun hmuh cang. An ruahning le kan sining kha a hun i dantuk tik ahcun, khua tampi in a ruahter hna. “Mirum fa zong si dawh a si lo, mifim zong sidawh a si loh, catang sang a ngeimi zong si dawh a si fawn loh. Cuti a si ahcun mizei dah a si hnga” tiah phundangpi in an kan ruah colh. Cubantuk in kan sininglopi le kan dirhmun nih a phak lomi in kan tlonlen le kan i hrukaihmi nih kanmah lawng silo in, kan miphun hawi le kan vun muici a kengmi mihundang zong kha zeirellonak le ttihphannak dirhmun ah a chiah hna. Kan miphun hawi dang an hmuh tik hna zongah, “kha minung bantuk thiamthiam kha si ko lai” tiah zawmhtaihnak le namnehnak lungthin an nei cang.

Cucaah cun khoika hmun ah dah ka um i zeithil hi dah kai hrukaih awk si, zei bantuk hmuhma dah a si ti le zei bantuk miphun dah ka si tihi kan nun he kan tthenter awk a rak si hrimhrim loh. Muslim pawl khi an zumhnak le an nunning ai tthen lo ti tluk an si. Khualak ah nu ni langsar herhuar pi in tlonlen cu, Khifami nih vailamtung cilchak tluk khin an ruah ve. “Khihfami nih elzim tiangin thil i hruk hlah uh” ti cu khoika hmanh ah kan hmu lo nain, biakinn chung hna i elzim tiang bawngbi le skirt ai hrukmi minung cu mi pangai a si lai tiah aho hmanh nih an ruat lai loh. ‘acu bantuk minung cu dahngai a, Nu chimh lo le pa kuangkuah lo, chim hrintu tha a nei lo i a si lai pei” tiah an ruah colh ko lai.

 Khuatlang kan tlonlen lawng si loin heh tiah hman kan i thla rih. IT chan cu ti hna kaw, Facebook, viber, we chat, a dangdan hna zong, ahlei in facebook cu mino a simi 90% nih cun kan neih  dih lai pei. Facebook hman i thil thalo a si ka ti ruam loh iai. Amhabelte. kan nun le kan thil hrukaih(a sexy) mi pawl kha facebbok ah kan hun chiah hna i COMMENT le LIKE an hun pek ah kan i lunghmuih ngai rih. Mi mit kan hlang kan ti i mi mitkem lai tucu ruat loin atu le atu kan va chiah rih. Mi mit cu a va hlannak zawn a um ko sawk lai. Nain i ralrin a hau. Mitthalo pa sin a phak sual ahcun ningcanglo in hmanthlak an tuah i zohchia in an sersiam. Cubantuk in tuahto le siamcu an ral a chia naisai loh. Zeicatiah kan hmnathlak khan kan sining an ngam tuk lai pei.

Mino zei mawtzat (a bik in ram hnihnak a ummi) cu nu le pa um lonak hmun

deuh i khuasa kan si tik ah chimhringtu kan nei lo i duh ning bang tlangtla tu an um ti loh. Cucaah, cu nih cun zalonnak (pumpak in) a kan pek ciammam i mah siarem ning in khuasak le mah diriamh ning in a tlonglengmi kan tam ko. Venghimtu tha kan neih lomi nih ningzahnak a kan phakter i vaivuanhnak hmun kan phan. A donghnak ahcun kanmah tein kan mitthli hmanh kan i hnawt kho ti lo i, khrihfabu, communities le Organization pakhatkhat nih zawnhnawh awktlak tiang dirhmunkan phan.

Cucaah cun nifa kan nunnak le kan tlonlen ning kan hnipuan hruk aih ah hin lungfim kan hau i kan pawngkam thil sining hna hna i a zawn le khan tein hmanthiam le zoh thiam kan hau.

Ref. Hring Nun (mizo)